آبسه مقعدی یا آنورکتال مجموعه ای از چرک در ناحیه مقعد و رکتوم است. این عارضه یکی از بیماری های نشیمنگاهی است که اکثرا در اثر وارد شدن فشار یا ضربه به ناحیه نشیمنگاه ایجاد می شود. این توده ممکن است خود به خود چرک را تخلیه کند و سپس بهبود یابد و ناپدید شود.
آبسه مقعدی چیست؟
آبسه مقعدی پری آنال به انگلیسی Perirectal Abscess یک عفونت سطحی است که به صورت یک توده قرمز حساس در زیر پوست نزدیک مقعد ظاهر می شود. محل تشکیل این توده قسمت های مختلفی از مقعد بوده و محل خاصی ندارد. از این رو ممکن است با بیماری های دیگر اشتباه گرفته شود که در ادامه به بررسی آنها و تفاوتشان با آبسه مقعدی می پردازیم.
آبسه مقعدی به چه علت است؟
عفونت آبسه پری آنال زمانی اتفاق می‌افتد که نوعی باکتری در غدد کریپت که کانال مقعد را پوشانده‌اند به دام می‌افتد. باکتری ها و مایعات (چرک) جمع می شوند و تبدیل به یک توده قرمز و دردناک می شوند (مانند “جوش”). این نوع آبسه اغلب در نوزادان پسر زیر یک سال اتفاق می افتد.
دیگر علل شایع آبسه آنورکتال عبارتند از:
- مسدود شدن غدد در ناحیه مقعد
- عفونت ناشی از شقاق مقعدی
- عفونت های مقاربتی (STD)
- ضربه روحی یا زمین خوردن با قسمت نشیمنگاه
آبسه های عمیق رکتوم ممکن است در اثر اختلالات روده ای مانند بیماری کرون یا دیورتیکولیت ایجاد شوند.
عوامل زیر خطر ابتلا به آبسه آنورکتال را افزایش می دهند:
- رابطه جنسی مقعدی
- داروهای شیمی درمانی که برای درمان سرطان استفاده می شوند
- دیابت
- بیماری التهابی روده (بیماری کرون و کولیت اولسراتیو)
- استفاده از داروهای کورتیکواستروئیدی
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن در اثر ابتلا به بیماری (مانند HIV/AIDS)
طبق آمار؛ بیماری آبسه مقعدی مردان را بیشتر از زنان تحت تأثیر قرار می دهد. این عارضه ممکن است در نوزادان و کودکان نوپا که هنوز پوشک دارند و سابقه شقاق مقعدی دارند نیز رخ دهد.
علائم
اگر چه علائم شایع آبسه مقعدی؛ درد در مقعد ثابت و ضربان دار همراه با تورم باشد ولی درد ممکن است با حرکات روده، سرفه و نشستن شدیدتر شود.
علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- یبوست
- ترشح چرک از رکتوم
- خستگی، تب، تعریق شبانه و لرز
- قرمزی، بافت دردناک و سفت شده در ناحیه مقعد
- حساس شدن پوست و بافت ناحیه آسیب داده
در نوزادان، آبسه اغلب به صورت یک توده متورم، قرمز و حساس در لبه مقعد ظاهر می شود. در نوزادان شیرخوار ممکن است از ناراحتی دمدمی مزاج و تحریک پذیر باشد. به طور معمول به جز نشانه های ذکر شده، علائم دیگری وجود ندارد.
تشخیص
آبسه مقعدی معمولا در طی یک معاینه فیزیکی تشخیص داده می شود. سپس هیچ عکسبرداری دیگری برای تشخیص لازم نیست. نوزادان ممکن است طی معاینه بدخلقی کنند. آبسه مقعدی می تواند زمانی که لمس می شود؛ سفت، قرمز و حساس به باشد. در صورت عدم درمان، عفونت می تواند به صورت موضعی به ناحیه باسن گسترش یابد.
کودکان مبتلا به توده پری رکتوم ممکن است با تب و درد بیمار تر به نظر برسند. محل توده را نمی توان با معاینه فیزیکی تعیین کرد و نیاز به مطالعه اشعه ایکس اضافی، سی تی اسکن یا ام آر آی لگن دارد.
بیماری های مشابه آبسه مقعدی
برخی از بیماری ها به دلیل داشتن علائم مشابه و محل تشکیل یکسان، ممکن است با عارضه توده مقعدی اشتباه گرفته شوند که شامل موارد زیر هستند:
فیستول
یکی از سوالات رایج بیماران این است که آیا فیستول مقعدی همان آبسه است؟ در واقع، فیستول آنورکتال ممکن است از یک آبسه که پیشرفت کرده است ایجاد شود. برخلاف فیستول، آبسه یک کانال دو سر نیست. یک مجرای تک سر بوده که به یک حفره در بافت روی پوست منتهی می شود. این دو بیماری علائم مشابه بسیاری از جمله درد و تورم دارند.
بواسیر یا هموروئید
شایع ترین نوع آبسه، پری آنال است. این عارضه اغلب به صورت تورمی دردناک و جوش مانند، در نزدیکی مقعد ظاهر می شود. ممکن است قرمز رنگ بوده و زمانی که آن را لمس می کنید، گرم باشد.
بیماری بواسیر یا هموروئید نیز به شکل توده ای برجسته در بافت همین ناحیه از بدن ایجاد می شود. در نتیجه ممکن است برخی از افراد این دو را با یکدیگر اشتباه بگیرند. آبسه های مقعدی که در بافت های عمیق تر قرار دارند کمتر شایع هستند و ممکن است قابل مشاهده نباشند.
کیست مویی
ممکن است این سوال برای شما هم پیش بیاید که چه ارتباطی بین کیست مویی و آبسه مقعدی وجود دارد؟ این عارضه مجموعه ای از چرک زیر پوست است که باعث درد، تورم و گاهی تب می شود. برش و تخلیه حفره آبسه معمولاً بیشتر ناراحتی را تسکین می دهد.
کیست پیلونیدال یک توده و نوعی اختلال در پوست است که معمولاً حاوی مو و پوست مرده است. همچنین این عارضه در قسمت دنبالچه ایجاد می شود.
همچنین بخوانید: درمان کیست مویی با لیزر بدون جراحی و عمل سرپایی در تهران
روش های درمان آبسه مقعدی چیست؟
روش های خانگی و دارویی اغلب برای درمان آبسه تاثیرگذار نبوده و نیاز است که روش های تهاجمی تری برای از بین بردن این عارضه استفاده شود. که به طور کامل آنها را ذکر کردیم:
جراحی
جراحی معمولاً با داروهای بی حس کننده موضعی همراه با دارو به منظور ایجاد کمی خواب آلودگی انجام می شود. گاهی از بیهوشی نخاعی یا عمومی استفاده می شود.
طی جراحی پزشک توده را بریده و چرک را تخلیه می کند. گاهی اوقات برای باز نگه داشتن برش و تخلیه آن یک درن گذاشته می شود و گاهی حفره آبسه با گاز پر می شود.
درمان بدون جراحی با لیزر
درمان آبسه مقعدی با لیزر اغلب یک روش سرپایی است، به این معنی که شما در همان روز به خانه می روید. پس از درمان با لیزر آبسه های تخلیه شده معمولاً باز می مانند و نیازی به بخیه نیست. همچنین جراح ممکن است داروهای مسکن و آنتی بیوتیک تجویز کند.
درمان خانگی
اجتناب از یبوست به کاهش درد کمک می کند. ممکن است برای رفع این عارضه به نرم کننده های مدفوع نیاز داشته باشید. نوشیدن مایعات و خوردن غذاهای حاوی فیبر زیاد نیز می تواند کمک کننده باشد.
این توده مقعدی را می توان گاهی در خانه با حمام سیتز یا خیساندن آب گرم با هر بار اجابت مزاج یا حداقل ۲ تا ۳ بار در روز درمان کرد. این عارضه گاها می تواند به خودی خود چرک را تخلیه کند و سپس بدون نیاز به درمان دیگری بهبود یابد.
عوارض آبسه مقعدی چیست؟
لازم است بدانید که تعداد زیادی از افراد مبتلا به آبسه مقعدی؛ به بیماری فیستول مبتلا می شوند. در نتیجه این اتفاق، یک تونل کوچک بین قسمت داخلی مقعد و پوست کنار آن باز می شود که چرک آبسه از این تونل بیرون می زند. تمام مسیر فیستول اغلب باید با جراحی یا اشعه لیزر برداشته شود.
سایر عوارض احتمالی این عارضه شامل موارد زیر هستند:
- درد
- عفونت
- عود مجدد آبسه
