دمانس در سالمندان که بیماری آلزایمر یکی از شناخته‌شده‌ترین انواع آن است، از جمله مشکلات شایع در سالمندان محسوب می‌شود. این بیماری به‌ویژه در افرادی که بالای ۶۵ سال سن دارند، احتمال بروز بیشتری دارد. این بیماری میتواند تأثیرات عمیقی بر زندگی روزمره و کیفیت زندگی افراد بگذارد و باعث مشکلاتی همچون کاهش حافظه، اختلال در تصمیم‌گیری و دشواری در انجام فعالیت‌های ساده روزمره شود.
آگاهی از علائم اولیه این بیماری و شروع زودهنگام اقدامات حمایتی نه‌تنها میتواند به کنترل بهتر آن کمک کند، بلکه باعث کاهش فشار روانی بر خانواده نیز خواهد شد. در ادامه مقاله به بررسی دقیق‌تر این بیماری، علائم، علت، درمان و پیشگیری آن می‌پردازیم.
دمانس یا زوال عقل در سالمندان چیست؟
زوال عقلی سالمندان یا دمانس، اصطلاحی کلی است که به از دست دادن تدریجی توانایی‌های شناختی مانند حافظه، مهارت‌های زبانی، توانایی حل مسئله و سایر عملکردهای ذهنی اشاره دارد. این اختلال به حدی پیشرفت می‌کند که میتواند به‌طور قابل‌توجهی در فعالیت‌های روزمره و کیفیت زندگی فرد تداخل ایجاد کند. در این زمان وجود یک پرستار سالمند بسیار میتواند کمک کننده باشد.
برخلاف تصور رایج، زوال عقل یک بیماری واحد نیست، بلکه مجموعه‌ای از علائم بوده که در نتیجه اختلالات مختلف مغزی ایجاد می‌شود. آلزایمر، به‌عنوان شایع‌ترین علت زوال عقل، از جمله بیماری‌هایی است که با تغییرات غیرطبیعی در ساختار و عملکرد مغز همراه است.
این تغییرات منجر به اختلال در ارتباطات عصبی، مرگ سلول‌های مغزی و در نهایت، کاهش تدریجی توانایی‌های ذهنی و رفتاری می‌شود. علاوه بر آلزایمر، انواع دیگری از زوال عقل، مانند دمانس عروقی، دمانس ناشی از اجسام لویی و دمانس مرتبط با بیماری پارکینسون نیز وجود دارند که هر کدام ویژگی‌ها و علائم خاص خود را دارند. این شرایط نشان‌دهنده پیچیدگی و تنوع بیماری‌های مرتبط با زوال عقل است و بر اهمیت آگاهی، تشخیص زودهنگام و مدیریت درست آن تأکید می‌کند.
به نقل از وبسایت nhs :
علائم زوال عقل شامل مشکلاتی در حافظه، سرعت فکر، تیزبینی ذهنی، زبان، درک، قضاوت، خلق‌وخو، حرکت و انجام فعالیت‌های روزمره است. افراد ممکن است علاقه خود را به فعالیت‌های معمول از دست داده، در کنترل رفتار یا احساسات دچار مشکل شوند و تغییراتی در شخصیت یا کاهش همدلی داشته باشند. تشخیص زودهنگام میتواند به کند شدن پیشرفت بیماری و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
علائم بیماری دمانس در سالمندان
علائم بیماری دمانس در سالمندان شامل موارد زیر می‌شود:
- از دست دادن حافظه: فراموش کردن رویدادهای روزمره، نام‌ها یا مکان‌ها.
- مشکلات تکلم: دشواری در پیدا کردن کلمات یا تکرار جملات.
- مشکل در انجام کارهای پیچیده: سختی در انجام وظایف روزانه مانند پرداخت صورتحساب یا آشپزی.
- اختلال در شناخت زمان و مکان: فراموش کردن تاریخ یا گم شدن در مکان‌های آشنا.
- تغییرات روانی و خلق‌وخو: عصبانیت، بی‌قراری یا افسردگی.
- اضطراب و ترس بی‌مورد: نگرانی زیاد و بی‌اساس در مورد مسائل مختلف.
- تغییرات رفتاری: رفتارهای غیرمعمول یا ناتوانی در انجام کارهای اجتماعی.
- کاهش توانایی در تصمیم‌گیری: مشکل در انتخاب‌های ساده یا قضاوت صحیح.
- ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره: سختی در انجام کارهایی که قبلاً به راحتی انجام می‌شد.
- حساسیت بیش از حد به تغییرات محیطی: احساس گیجی یا ناراحتی در محیط‌های جدید.
علت دمانس در سالمندان چیست؟
علت دقیق دمانس در سالمندان معمولاً پیچیده بوده و در بیشتر موارد، ترکیب عوامل مختلف باعث ایجاد این بیماری می‌شود. برخی از عوامل عمده که می‌توانند خطر ابتلا به دمانس را افزایش دهند، عبارتند از:
- عوامل ژنتیکی: تاریخچه خانوادگی، نقش مهمی در افزایش خطر ابتلا به دمانس ایفا می‌کند. اگر یکی از اعضای خانواده به دمانس مبتلا باشد، احتمال اینکه فرد دیگری نیز به این بیماری مبتلا شود، بیشتر است.
- عوامل محیطی: شرایط محیطی مانند مصرف مواد مخدر، مصرف زیاد الکل، تغذیه نامناسب و عدم فعالیت بدنی کافی می‌توانند ریسک ابتلا به دمانس را افزایش دهند. همچنین، قرار گرفتن در معرض دود سیگار یا مواد شیمیایی خطرناک نیز میتواند به بروز این بیماری منجر شود.
- آسیب‌های مغزی: ضربه‌های مغزی یا آسیب‌های ناشی از حوادثی مانند سکته مغزی می‌توانند باعث آسیب به مغز و در نتیجه به مشکلات شناختی و دمانس منتهی شوند.
- بیماری‌های مزمن: برخی از بیماری‌های مزمن مانند فشار خون بالا، دیابت، بیماری‌های قلبی و مشکلات عروقی می‌توانند به تدریج بر عملکرد مغز تأثیر گذاشته و خطر دمانس را افزایش دهند.
درمان دمانس در سالمندان
اگرچه هنوز درمان دمانس در سالمندان به صورت قطعی و مشخص برای بیشتر انواع دمانس تایید نشده است، اما روش‌های مختلفی برای مدیریت و کاهش علائم این بیماری وجود دارد. برخی از جدیدترین رویکردهای درمانی برای دمانس عبارتند از:
- دارو درمانی: استفاده از داروهایی که ممکن است به بهبود عملکرد شناختی و کاهش علائم بیماری کمک کنند.
- تحریک غیرتهاجمی مغز: استفاده از تکنیک‌هایی مانند تحریک مغناطیسی برای فعال‌سازی نواحی مغزی و بهبود عملکرد شناختی.
- طب سوزنی: استفاده از سوزن‌های ریز در نقاط خاص بدن به منظور بهبود جریان انرژی و کاهش علائم دمانس.
- توانبخشی شناختی: تمرینات ذهنی و فعالیت‌های خاص برای بهبود حافظه، تفکر و سایر عملکردهای شناختی.
- تکنیک‌های یادآوری: استفاده از روش‌هایی مانند یادآوری مصنوعی یا طراحی محیط مناسب برای کمک به بیمار در یادآوری اطلاعات و رویدادها.
پیشگیری از دمانس در سالمندان
زوال عقلی سالمندان یک نگرانی شایع است که به تدریج بر توانایی‌های شناختی، حافظه و توانایی‌های روزمره تأثیر می‌گذارد. خوشبختانه، پیشگیری از این وضعیت با رعایت برخی عادات سالم و تغییرات سبک زندگی امکان‌پذیر است. برخی از روش های پیشگیری شامل موارد زیر می‌شود:
- حفظ فعالیت‌های ذهنی: انجام فعالیت‌هایی مانند حل جدول، بازی‌های فکری و یادگیری مهارت‌های جدید میتواند به تقویت و حفظ سلامت مغز کمک کند.
- ورزش منظم: فعالیت بدنی منظم، مانند پیاده‌روی یا یوگا، به تأخیر انداختن زوال شناختی و حفظ سلامت جسمی و ذهنی کمک می‌کند.
- تغذیه سالم: مصرف مواد غذایی سالم مانند میوه‌ها، سبزیجات و ماهی و محدود کردن قند و چربی‌های اشباع‌شده از عواملی هستند که خطر زوال عقل را کاهش می‌دهند.
- مدیریت استرس: کاهش استرس با استفاده از روش‌هایی مانند مدیتیشن یا یوگا میتواند به حفظ سلامت مغز و پیشگیری از آسیب‌های ناشی از استرس کمک کند.
- خواب کافی: خواب باکیفیت و کافی به مغز کمک می‌کند تا اطلاعات را پردازش کرده و حافظه را تقویت نماید.
- اجتناب از مصرف الکل و دخانیات: پرهیز از مصرف الکل و دخانیات میتواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های شناختی و زوال عقلی کمک کند.
در این مقاله به بررسی بیماری دمانس در سالمندان، علل، علائم، درمان و پیشگیری آن پرداختیم. بیان کردیم که دمانس که به اختلالات شناختی نظیر آلزایمر اشاره دارد، یکی از چالش‌های شایع در سالمندان است. این بیماری با علائمی مانند کاهش حافظه، اختلال در تفکر، مشکل در انجام وظایف روزمره، سردرگمی زمانی و مکانی، تغییرات شخصیتی و در موارد شدیدتر، از دست دادن استقلال همراه است.
دمانس میتواند تأثیرات عمیقی بر کیفیت زندگی فرد و خانواده او بگذارد. درمان قطعی برای دمانس وجود ندارد، اما مداخلات زودهنگام می‌توانند پیشرفت بیماری را کند کنند و کیفیت زندگی را بهبود بخشند.
روش‌های درمانی شامل داروهایی برای کاهش علائم، توانبخشی شناختی، مشاوره روان‌شناختی و تغییر در سبک زندگی است. حمایت از سالمندان و آموزش خانواده‌ها نیز نقش مهمی در مدیریت دمانس دارد. توجه به علائم اولیه و مراجعه به متخصص میتواند در پیشگیری یا مدیریت بهتر این بیماری مؤثر باشد.
انتشار از طریق پابجت 
