قرص کلومیفن (Clomiphen) بانام تجاری کلاماید یا کلامید یکی از داروهای مؤثر برای درمان ناباروری است. اگر تخمک گذاری تان نامنظم است یا در کل تخمک گذاری ندارید، کلومیفن می تواند به شما کمک کند، به خصوص اگر دچار سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) باشید. کلومیفن همچنین می تواند به مردان با عدم تعادل هورمونی (که اغلب از مشکل در غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس ناشی شده است) کمک کند. این افراد اغلب از تعداد اسپرم کم یا کیفیت اسپرم ضعیف یا اسپرم با تحرک کم رنج می برند.
مکانیسم اثر کلومیفن :
-کلومیفن عمدتاً دارای اثرات ضد استروژنی بوده و بعضاً خواص استروژنی نیز دارد. این دارو با اتصال رقابتی به گیرنده های استروژن در سلولهای هیپوتالاموس، مانع اثر مهاری استروژن بر آزاد شدن گنادوتروپین ها و در نتیجه افزایش LH و FSH می گردد. افزایش ترشح گنادوتروپین ها موجب بلوغ فولیکول های تخمدانی، افزایش پیک LH قبل از تخمک گذاری، تخمک گذاری و در نهایت تکامل جسم زرد می شود.
-درناباروری مردان نیز از طریق افزایش ترشح LH و FSH، اثر درمانی خود را اعمال می کند.
فارماکوکینتیک کلومیفن:
دارو براحتی از دستگاه گوارش جذب می شود و در کبد متابولیزه می گردد.
نیمه عمر کلومیفن ۵ روز است.
دفع دارو از طریق صفرا و از راه مدفوع صورت می گیرد.
اشکال دارو:
کلومیفن سیترات(اوومید) قرص ۵۰ میلی گرم
موارد مصرف کلومیفن :
– قرص کلومیفن(بانام تجاری کلاماید یا کلامید) برای درمان ناباروری ناشی از کاهش یا فقدان تخمک گذاری در زنان٬ بغیر از ناباروری های با عامل ناشناخته٬ به کار برده می شود. این ترکیب همچنین در درمان بی کفایتی عملکرد جسم زرد و نیز تشخیص نارسائی محورهیپوتالامیک ـ هیپوفیز ـ غده فوق کلیه مفید می باشد. به منظور ارزیابی عمل تخمدان ها تخمک گذاری نیز استفاده شده است. این دارو معمولاً پنج روز در ماه مصرف می شود.
– در ناباروری مردانی که تولید اسپرم ( آزمایش اسپرم چگونه است) در آنها کافی نیست و نیز درمانی مکمل در مردان مبتلا به هیپوگنادیسم٬ جایی که برای درمان کمبود تستوسترون طبیعی٬ از تزریق دارو استفاده می شود و برای حذف فیدبک منفی روی هیپوتالاموس و درپی آن آتروفی بیضه تجویز می گردد.
دوز مصرفی قرص کلومیفن :
دوز معمولی بزرگسالان برای القای تخمک گذاری:
– ۵۰ میلی گرم خوراکی، یک بار در روز به مدت ۵ روز. درمان باید در روز پنجم قاعدگی شروع شود و یا در بیماران بدون خونریزی رحم، می توان آن را در هر زمانی شروع کرد.
– اگر تخمک گذاری رخ دهد و حاملگی اتفاق نیفتد، تا ۲ دوره اضافی کلومیفن ۵۰ میلی گرم خوراکی یک بار در روز به مدت ۵ روز تجویز می شود. هر دوره در اوایل ۳۰ روز پس از دوره قبلی آغاز می شود و پس از بارداری متوقف می شود.
– اکثر بیماران پس از اولین دوره درمان، تخمک گذاری می کنند. با این حال، اگر بیمار نتواند تخمک گذاری کند، دوره ی دوم ۱۰۰ میلی گرم در روز به مدت ۵ روز ، ۳۰ روز پس از دوره ی ابتدایی داده می شود. دوره سوم ۱۰۰ میلی گرم در روز به مدت ۵ روز، پس از ۳۰ روز می باشد.
– درمان با سه دوره کلومیفن، با دوزهای بیش از ۱۰۰ میلی گرم در روز و / یا دوره بیش از ۵ روز توسط سازنده توصیه نمی شود. هرچند حاملگی های موفقیت آمیز در زنانی که به مدت ۵ روز دارو را به مقدار ۲۰۰ میلی گرم مصرف کرده اند یا یک دوره درمانی ۱۰ روزه داشته اند دیده شده است.
مصرف روزانه بزرگسالان برای توقف تولید شیر:
۵۰ تا ۱۰۰ میلی گرم خوراکی، یک بار در روز به مدت ۵ روز. به طور کلی، یک دوره درمان کافی است.
دوز بزرگسالان معمولی برای Oligospermia:
۲۵ تا ۱۰۰ میلی گرم خوراکی یکبار در روز. درمان معمولا به مدت چند ماه ارائه می شود.
نکات مهم قبل از مصرف کلومیفن :
شما باید از قرص کلومیفن در صورت حساسیت به آن استفاده نکنید یا اگر علائم زیر را مشاهده کردید مصرف آن را متوقف کنید:
– خونریزی غیرطبیعی واژینال؛
– کیست تخمدان که به سندرم تخمدان پلی کیستیک مرتبط نیست.
– بیماری کبدی گذشته یا حال؛
– تومور غده هیپوفیز ؛
– یک مشکل درمان نشده و یا کنترل نشده با غده تیروئید یا غده فوق کلیه؛
– اگر باردار هستید.
برای اطمینان از اینکه کلومیفن برای شما امن است، اگر مشکلات زیر را دارید به پزشک خود بگویید:
-اندومتریوز یا فیبروئید رحم
-اگر باردار هستید، از قرص کلومیفن استفاده نکنید. اگر نگران اثرات احتمالی این دارو در بارداری جدید هستید، با پزشک خود صحبت کنید.
-کلومیفن می تواند به شیر مادر منتقل شود و ممکن است به نوزاد شیرخوار آسیب برساند. این دارو ممکن است باعث کاهش تولید شیر مادر در بعضی از زنان شود. در صورتی که شیردهی می کنید، به پزشک خود بگویید.
-استفاده از کلومیفن برای بیش از ۳ دوره درمان ممکن است خطر ابتلا به تومور تخمدان را افزایش دهد. از پزشک خود در مورد خطر دارو بپرسید.
-درمان باروری ممکن است شانس بارداری چند قلو را افزایش دهد. این حاملگی ها برای مادر و جنین خطرناک هستند. اگر نگران این خطر هستید، با پزشک خود صحبت کنید.
موارد منع مصرف و احتیاط کلومیفن :
اثر بر آزمایشهای تشخیصی کلومیفن ممکن است سطح سرمی تیرونین، گلوبولین پیوند یابنده به تیروکسین، گلوبولین پیوند یابنده به هورمون های جنسی را افزایش دهد. همچنین، این دارو ممکن است احتباس سولفوبرموفتالئین و ترشح FSH و LH را افزایش دهد.
مصرف در بارداری و شیردهی:
گرچه تاثیر مستقیم قرص کلومیفن طی دوره بارداری بر جنین انسان ثابت نشده است اما از مصرف آن در دوره بارداری یا موارد مشکوک به بارداری خودداری شود. تجویز کلومیفن در حیوانات باعث آسیب به جنین شده است.
کلومیفن برای مصرف در دوران شیردهی اندیکاسیون ندارد.
نکات مهم در هنگام مصرف قرص کلومیفن :
-کلومیفن را دقیقا همانطور که دکتر توصیه کرده است مصرف کنید.
نکات نوشته شده بر روی برچسب را به دقت بخوانید.
-پزشک ممکن است گاهی اوقات دوز شما را تغییر دهد تا مطمئن شود بهترین نتایج را دریافت می کنید.
– این دارو را در مقادیر بزرگتر یا کوچکتر و یا طولانی تر از مقدار توصیه شده مصرف نکنید.
-مصرف دارو باید هر روز در یک ساعت معین باشد.
-دوز فراموش شده دارو را بلافاصله بعد از بیاد آوردن مصرف نمائید و در صورتی که تا هنگام مصرف دوز بعدی به خاطر نیاوردید دوز بعدی را دو برابر نمائید.
-دکتر شما آزمایش های پزشکی انجام خواهد داد تا مطمئن شود بیماری ندارید که با مصرف کلومیفن تداخل داشته باشد.
-کلومیفن معمولا به مدت ۵ روز، از روز پنجم قاعدگی شروع می شود. دستورالعمل های دکتر را دنبال کنید.
-قبل از هر دوره درمان باید یک معاینه لگنی انجام دهید. در هنگام استفاده از این دارو باید تحت مراقبت پزشک قرار گیرید.
-به احتمال زیاد ۵ تا ۱۰ روز پس از مصرف کلومیفن، تخمک گذاری خواهید کرد. برای بهبود شانس بارداری، بهتر است در طول دوره تخمک گذاری نیز نزدیکی جنسی داشته باشید.
-پزشکتان ممکن است هر روز صبح دمای بدن شما را ثبت کند. این به شما کمک خواهد کرد زمان تخمک گذاری را تعیین کنید.
-در بیشتر موارد، کلومیفن نباید بیش از ۳ دوره درمان استفاده شود.
-اگر تخمک گذاری رخ دهد اما بعد از ۳ دوره درمان حامله نشوید، پزشک درمان را متوقف می کند و ناباروری شما را ارزیابی می کند.
فوائد مصرف کلومیفن :
کلومیفن ارزان می باشد. کلومیفن شانس حاملگی را افزایش می دهد و خطر جانبی کمتری دارد.
عوارض جانبی مصرف کلومیفن :
اگر علائم واکنش آلرژیک به کلومیفن دارید، با اورژانس تماس بگیرید: کهیر؛ تنگی نفس، تورم صورت، لبها، زبان یا گلو. برخی از زنان از این دارو برای بیماری به نام سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) استفاده می کنند، به ویژه پس از اولین درمان. OHSS می تواند بیماری خطرناکی باشد.
*در صورت بروز هر یک از علائم زیر ناشی از OHSS، با پزشک خود تماس بگیرید:
– درد معده، نفخ
– تهوع، استفراغ، اسهال؛
– افزایش وزن سریع، به خصوص در صورت؛
– کمی ادرار یا ادرار نکردن
– درد در هنگام نفس کشیدن، ضربان سریع قلب، احساس خستگی (بخصوص هنگام خوابیدن).
*عوارض جانبی معمول قرص کلومیفن شامل موارد زیر است:
-گرگرفتگی (گرما، قرمزی)؛
– درد پستان یا حساسیت به لمس؛
– سردرد یا
-خونریزی یا لکه بینی.
*علائم مصرف بیش از حد قرص کلومیفن عبارتند از:
– تخریب معده
– استفراغ
– گرگرفتگی
– تاری دید
– نقاط و یا چشمک در بینایی
– نقاط کور
– تورم معده
– درد معده
*در صورت بروز علائم زیر مصرف قرص را متوقف کرده و با پزشک تماس بگیرید:
-درد یا فشار لگن، بزرگ شدن ناحیه لگن
– مشکلات بینایی؛
-دیدن چشمک های نور در بینایی ؛
– افزایش حساسیت چشم به نور؛
-خونریزی شدید واژینال.
تداخل دارویی قرص کلومیفن :
مورد خاصی گزارش نشده است.
هنگام مصرف کلومیفن از چه چیزی باید اجتناب کنم؟
این دارو ممکن است دچار تاری دید شود. اگر رانندگی می کنید یا هرکاری که به دقت و تمرکز نیاز دارد انجام می دهید، مراقب باشید.
شرایط نگهداری قرص کلومیفن :
اگر شما به عنوان یک بیمار از داروی کلومیفن سیترات سیترات برای درمان ناباروری استفاده می کنید، باید دستورالعمل های ذخیره سازی و نگهداری مناسب این دارو را در منزل خود رعایت نمایید. این دستورالعمل ها عبارتند از:
-همیشه سعی کنید داروی کلومیفن سیترات را در ظرف اصلی خودش نگه دارید.
-درب ظرف داروی کلومیفن سیترات را بعد از هر بار استفاده کردن محکم ببندید.
-اگر مجبور هستید داروی کلومیفن سیترات را به مقدار زیادی در خانه نگهداری کنید، حتما سعی کنید آن را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی خود و در یک جای امن قرار دهید.
-داروی کلومیفن سیترات را همیشه دمای اتاق دور از رطوبت، گرما و نور نگهداری کنید.
-از قرار گرفتن این دارو در معرض حرارت بیش از حد و یا رطوبت زیاد اجتناب کنید.
-همیشه قبل از خرید داروی کلومیفن سیترات، تاریخ انقضاء آن را با دقت بررسی کنید.
-در نهایت، یه ساد داشته باشید که اگر داروی کلومیفن سیترات بدون استفاده برای مدت طولانی باز مانده است، از مصرف آن جدا خودداری نمایید.
درصد موفقیت درمان قرص کلومیفن:
– از بین خانم هایی که قادر به تولید تخمک نیستند، حدود ۷۰٪ در هنگام درمان با کلومیفن تخمک گذاری می کنند.
نرخ بارداری با سن بیمار در ارتباط است.
زنان کمتر از ۳۵ سال نرخ بارداری ۲۰ تا ۲۵ درصد را در هر ماه به دست می آورند.
بیماران مسن تر ممکن است این میزان را به دست نیاورند؛ زیرا کیفیت تخمک آنها کاهش یافته است.
ما تأکید می کنیم که نرخ موفقیت به عوامل زیادی بستگی دارد.
بهترین کاری که باید بکنید این است که با یک پزشک تماس بگیرید تا درک درستی از احتمال موفقیت در این برنامه درمان داشته باشید.
– درمان های جایگزین باروری برای افرادی که با کلومیفن باردار نمی شوند نیز وجود دارد.
اگر ۳-۶ دوره کامل کلومیفن منجر به بارداری نشود، روش های القاء تخمک گذاری توصیه می شود.
برای بیماران مسن تر، گنادوتروپین ها و تلقیح داخل رحمی توصیه می شود.
برای بیماران جوانتر که خطر بارداری چندقلو با مصرف گنادوتروپین ها و IUI افزایش می یابد، لقاح مصنوعی بهترین گام می باشد.
چرا خطر سقط بالا می رود؟
مبتلا شدن زنان به سندرم هیپرزیمولاسیون تخمدان عارضه مهم دیگر ناشی از مصرف داروهای باروری است که باعث می شود تخمدان ها با جذب غیرعادی مایع بیش از حد بزرگ شوند.
و در نتیجه استفاده از این دارو باعث ازدیاد در تولید تخمک ها شده و هر تخمکی(خوب یا بد) شانس بارور شدن رادارد.
کلومیفن سیترات اثر هورمون استروژن در مغز را از بین می برد. این تاثیر بدن را گول می زند و باعث می شود هورمون های ضروری برای تخمک گذاری افزایش بیابند. این دو هورمون عبارتند از:
-هورمون محرک فولیکول
-هورمون لوتنزینگ
هورمون محرک فولیکول باعث می شود تخمک در تخمدان به کمال برسد و آماده آزاد شدن باشد.
هورمون لوتنزینگ باعث آزاد شدن یک یا چند تخمک بالغ از تخمدان می شود.
این تخمک یا تخمک ها به داخل لوله های رحم می روند و با اسپرم بارور می شوند.
منبع : نی نی بان
