قرص دیابزید با افزایش آزاد‌سازی انسولین از سلول‌های بتای پانکراس باعث کاهش قند خون می‌‌شود.این دارو به عنوان عامل کمکی در درمان و کنترل دیابت نوع دو و دیابت های همراه با بیماری-های غدد درونریز (مانند بیماری کوشینگ) و بیماری های ژنتیکی (ماننداختلالات متابولیسمی) مصرف می شود.
- دوزهای قرص دیابزید : قرص ۸۰ میلی‌گرم IR، قرص ۳۰ میلی‌گرم MR، قرص ۶۰ میلی‌گرم MR
- ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت قرص دیابزید : گلی کلازید
- موارد مصرف قرص دیابزید : داروی خوراکی کاهنده قند خون
مصرف در بارداری و شیردهی قرص دیابزید :
بارداری: مطالعات کافی و به‌خوبی کنترل‌شده در زنان باردار انجام نشده است. لذا مصرف آن طی این دوران توصیه نمی‌شود.
شیردهی: در مورد ترشح این دارو در شیر انسان اطلاعاتی در دسترس نمی‌باشد. لذا مصرف آن طی این دوران توصیه نمی‌شود.
درخصوص نحوه صحیح مصرف دارو به این نکات توجه کنید:
۱- این دارو را دقیقاً مطابق با دستور پزشک مصرف کنید، حتی اگر احساس بهبودی نموده و علایمی از بالابودن میزان قند خون را مشاهده نکنید. این دارو را بیشتر و یا به مدت طولانی‌تر از دستور پزشک مصرف ننمایید.
مصرف بیش از حد دارو ممکن است شانس بروز عوارض ناخواسته را افزایش دهد.
به یاد داشته باشید که این دارو بیماری قند را علاج نمی‌کند، ولیکن به کنترل آن کمک می‌نماید.
لذا ممکن است مصرف آن برای تمام عمر ضروری باشد.
اگر زیادی قند خون مورد درمان قرار نگیرد، می‌تواند باعث خطرات جدی مانند نارسایی قلب، بیماری‌های عروق خونی، چشم و کلیه گردد.
۲- قرص را به طور کامل بلع نموده، از خردکردن و جویدن آن خودداری نمایید.
۳- مقدار کالری مورد نیاز روزانه شما باید توسط پزشک یا متخصص تغذیه تعیین گردد و رعایت دقیق آن بسیار ضروری است.
۴- نوع فعالیت فیزیکی، بهترین زمان انجام و میزان آن باید توسط پزشک تعیین گردد.
۵- بهترین روش برای کنترل صحیح بیماری، آزمایش قند خون است. بدین ترتیب مقدار مصرف دارو، برنامه غذایی و فعالیت فیزیکی را می‌توان تنظیم نمود.
۶- در صورت ابتلا به بیماری‌هایی نظیر سرماخوردگی، تب و آنفلوانزا، خصوصاً اگر با تهوع، استفراغ و یا اسهال همراه باشد، استفاده از مقدار مصرف معمول دارو ضروری است. معمولاً در عفونت نیاز به تولید انسولین افزایش می‌یابد.
۷- در صورت اشکال در بلع غذای جامد از آب میوه، نوشابه‌های غیر رژیمی، سوپ‌های رقیق، یا مقادیر کم غذاهای نرم استفاده نمایید.
۸- میزان قند خون را حداقل هر ۴ ساعت یک بار اندازه‌گیری نموده و حضور کتون‌ها در ادرار را کنترل نمایید. در صورت وجود کتون‌ها، سریعاً با پزشک تماس بگیرید. در صورت استفراغ شدید یا طولانی به پزشک اطلاع دهید.
۹- درصورتی که یک نوبت از مصرف دارو را فراموش کردید، به محض به یادآوردن فوراً آن را میل کنید. ولی اگر تقریباً زمان مصرف نوبت بعدی فرا رسیده باشد، نوبت فراموش شده را مصرف نکرده و برنامه عادی خود را از سر بگیرید. از دوبرابرکردن مقدار دارو خودداری کنید.
تداخل‌های دارویی:
قبل از مصرف این دارو، چنانچه از داروهای زیر استفاده می‌نمایید، پزشک خود را مطلع سازید:
میکونازول ـ به علت افزایش اثر کاهنده قند خون گلی کلازید با این دارو، احتمال بروز هیپوگلیسمی (افت قند خون) و حتی کوما وجود دارد. مصرف توأم این داروها ممنوع است.
فنیل بوتازون ـ اثر کاهنده قند خون گلی کلازید را افزایش می دهد و مصرف توأم آنها توصیه نمی گردد. ترجیحاً از یک داروی ضد التهاب دیگر استفاده شود.
الکل ـ اثر کاهندگی قند خون را افزایش می دهد که می تواند به شروع کومای هیپوگلیسمی ختم شود. از مصرف الکل و داروهای حاوی الکل همراه با این دارو خودداری شود.
سایر داروهای ضد دیابت
(انسولین، آکاربوز، متفورمین، داروهای تیازولیدیندیون، مهارکننده های دی پپتیدیل پپتیداز، آگونیست های گیرنده های GLP-1)، بتابلوکرها، فلوکونازول، داروهای مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین (کاپتوپریل، انالاپریل)، آنتاگونیست های گیرنده H2 ، داروهای مهارکننده منوآمین اکسیداز، سولفونامیدها، کلاریترومایسین و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی ـ اثر کاهنده قند خون این دارو تشدید می گردد و مصرف توأم آنها باید با احتیاط انجام شود.
دانازول ـ مصرف توأم این داروها به دلیل افزایش مقدار قند خون توصیه نمی گردد. در صورت نیاز به مصرف توأم داروها، پایش دقیق میزان قند خون و ادرار ضروری است.
کلرپرومازین ـ مصرف مقادیر بالای کلرپرومازین (بیشتر از ۱۰۰ میلی گرم در روز)، میزان قند خون را افزایش می دهد و مصرف توأم آنها باید با احتیاط انجام شود.
گلوکوکورتیکوئیدها ـ مصرف توأم این داروها باعث افزایش مقدار قند خون و احتمال بروز کتوز می گردد. رعایت احتیاط ضروری است.
ریتودرین، سالبوتامول، تربوتالین (تزریقی) ـ مقدار قند خون افزایش می یابد. پایش دقیق میزان قند خون ضروری است.
داروهای ضد انعقاد (وارفارین) ـ گلی کلازید ممکن است باعث تشدید اثرات ضد انعقادی داروهای ضد انعقاد شود.
موارد احتیاط مصرف دیابزید:
۱- به منظور کنترل پیشرفت درمان بخصوص در چند هفته اول مصرف دارو، در فواصل منظم به پزشک خود مراجعه نمایید.
۲- دستورات پزشک در مورد مصرف الکل، استعمال دخانیات، مصرف همزمان سایر داروها، مسافرت و محافظت پوست در برابر نور مستقیم خورشید را به طور دقیق رعایت نمایید.
۳- در موارد نیاز به کمک های فوریت دار پزشکی، رعایت شرایط زیر ضروری است:
استفاده دایم از دستبند و یا گردنبند در برگیرنده مشخصات پزشکی، همچنین همراه داشتن کارت شناسایی پزشکی حاوی اطلاعات مربوط به این بیماری و داروهای مورد مصرف.
– به همراه داشتن قندهای سریع الاثر به منظور درمان کمی قند خون.
۴- مصرف مقادیر بیش از حد دارو می تواند به کاهش قند خون (هیپوگلیسمی) منجر گردد.
– علایم کمی قند خون باید قبل از بروز بیهوشی درمان گردد. این علایم در افراد مختلف متفاوت است، لذا آگاهی داشتن از علایم معمول کمی قند خون به منظور درمان سریع آن ضروری است.
این علایم می تواند شامل موارد زیر گردد:
احساس اضطراب، تغییر رفتار، تاری دید، عرق سرد، اغتشاش شعور، پوست رنگ پریده سرد، اشکال در تمرکز حواس، خواب آلودگی، گرسنگی مفرط، ضربان تند قلب، سردرد، تهوع، عصبانیت، کابوس، خواب ناآرام، لرزش، اشکال در تکلم، خستگی یا ضعف غیر عادی.
– علایم کمی قند خون که ممکن است به سرعت پیشرفت نماید، ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:
سوء تغذیه، تأخیر در یک نوبت مصرف غذا یا عدم مصرف آن، فعالیت بیشتر از حد معمول، عدم توازن بین فعالیت فیزیکی و مصرف کربوهیدرات، مصرف مقادیر زیاد الکل، مصرف برخی داروها، مصرف بیش از حد دارو، استفاده از مقادیر زیاد انسولین و بیماری (خصوصاً همراه با استفراغ و اسهال)، بی کفایتی کبدی و کلیوی، اختلالات تیروئیدی، کم کاری هیپوفیز و بی کفایتی غده فوق کلیوی.
– مصرف برخی قندهای سریع الاثر در هنگام شروع علایم کمی قند خون، از شدت آن می کاهد.
منابع مناسب قند عبارتند از:
آب میوه، نوشابه های غیر رژیمی (نصف فنجان)، شربت یا عسل (یک قاشق غذاخوری)، تکه های قند و شکر (حل شده در آب).
– از مصرف شکلات پرهیز نمایید، زیرا که چربی آن ورود قند به جریان خون را کاهش می دهد.
– اگر برنامه مصرف تنقلات برای مدت یک ساعت یا بیشتر از آن در نظر گرفته نشده باشد، به عنوان تنقلات سبک می توان از نصف ساندویچ یا یک لیوان شیر استفاده نمود.
۵- مشکل دیگر در ارتباط با عدم کنترل بیماری دیابت، زیادی قند خون است. در صورت مشاهده هر یک از علایم زیادی قند خون، سریعاً با پزشک تماس بگیرید. اگر زیادی قند خون درمان نگردد، هیپرگلیسمی شدید ایجاد شده، منجر به کتواسیدوز (اغمای دیابتی) و مرگ می گردد.
– علایم زیادی قند خون آهسته تر از علایم کمی قند خون ظاهر می گردد.
این علایم می تواند شامل موارد زیر شود:
تاری دید، خواب آلودگی، خشکی دهان، برافروختگی و خشکی پوست، بوی تنفس استونی، ازدیاد ادرار، کاهش اشتها، درد معده، تهوع یا استفراغ، خستگی، اشکال در تنفس (سریع و عمیق) و تشنگی غیر عادی.
۶- در کتواسیدوز یا اغمای دیابتی که زیادی قند خون شدید است و نیاز به بستری شدن در بیمارستان را دارد، علایم شامل برافروختگی و خشکی پوست، بوی تنفس استونی، حضور کتون ها در ادرار، بیهوشی ناگهانی و اشکال در تنفس (سریع و عمیق) می گردد.
علایم زیادی قند خون ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:
– تب، اسهال یا عفونت.
– در صورت استفاده از انسولین، عدم مصرف مقدار کافی و یا از دست دادن یک نوبت از مصرف آن
– نداشتن تمرینات بدنی معمول
– خوردن بیش از حد یا عدم رعایت رژیم غذایی
موارد منع مصرف دیابزید:
سابقه حساسیت به دیابزید و هر یک از اجزاء تشکیل دهنده این دارو، داروهای سولفونامیدی و مُدرهای تیازیدی
دیابت نوع اول
اسیدوز شدید
سوختگی های شدید
اغمای دیابتی
کتواسیدوز دیابتی همراه با و یا بدون اغما
جراحی بزرگ
ضربات شدید
در شرایطی که نوسانات شدید قند خون وجود دارد
در شرایطی که نیاز به انسولین به سرعت تغییر می‌یابد
شیردهی
بیماری‌های شدید کبدی یا کلیوی
بیماران تحت درمان با میکونازول
منبع : عبیدی
