ایسکمی قلبی یا بیماری عروق کرونر قلبی چیست؟

بیماری عروق کرونر قلب یا ایسکمی قلبی Coronary Heart Disease (CHD) معمولاً به دلیل تجمع رسوبات چربی (آتروما) در دیواره عروق اطراف قلب (عروق کرونر) ایجاد می‌شود.

تجمع آتروما باعث باریک شدن عروق می‌شود و جریان خون را به عضله قلب محدود می‌کند. این فرآیند، « تصلب شرایین یا آترواسکلروز» نامیده می شود.

ایسکمی قلبی سلامت و بهداشت

در صورت وجود موردها زیر، خطر ابتلا به آترواسکلروز به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد:

• مصرف دخانیات
• فشار خون بالا
• کلسترول بالا
• سطح بالای لیپوپروتئین (a)
• عدم ورزش منظم
• ابتلا به دیابت

سایر عوامل خطر برای ایجاد تصلب شرایین عبارتند از:

• چاقی یا اضافه وزن
• داشتن سابقه خانوادگی بیماری عروق کرونر

در صورت ابتلای یکی از بستگان درجه یک مرد (در سن کمتر از ۵۵ سالگی) و یا زن (در سن کمتر از ۶۵ سالگی) به بیماری عروق کرونر قلب، خطر بیماری عروق کرونر در فرد افزایش می‌یابد.

در ادامه به توضیح هریک از این دلایل می‌پردازیم:

مصرف دخانیات

کشیدن یک عامل اصلی خطر برای بیماری عروق کرونر قلب است. نیکوتین و مونوکسیدکربن (حاصل از دود) با سرعت بیشتر قلب را تحت فشار قرار می‌دهند و همچنین باعث افزایش خطر لخته شدن خون در ما می‌شوند.

سایر مواد شیمیایی موجود در دود سیگار می‌تواند به پوشش شریان‌های کرونر ما آسیب برساند و منجر به آسیب عروق شود. لازم است بدانیم سیگار کشیدن به طور قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می‌دهد.

فشارخونبالا

فشار خون بالا (پرفشاری خون) فشار زیادی بر قلب ما وارد می‌کند که می‌تواند منجر به بیماری عروق کرونر شود.

کلسترول بالا

کلسترول، نوعی چربی است که توسط کبد از چربی اشباع شده در رژیم غذایی ما ساخته می‌شود. این چربی برای سلول‌های سالم ضروری است، اما مقدار زیاد آن در خون می‌تواند منجر به بیماری عروق کرونر شود.

لیپوپروتئین (a) بالا

که با نام LP (a) هم شناخته می‌شود، مانند کلسترول نوعی چربی است که توسط کبد ساخته می‌شود. لیپوپروتئین (a) یک عامل خطر شناخته‌ شده برای بیماری‌های قلبی عروقی و تصلب شرایین است.

سطح LP (a) در خون ما از پدر و مادرمان به ارث می‌رسد. این فاکتور به طور معمول اندازه‌گیری نمی‌شود، اما غربالگری برای افرادی که در معرض خطر متوسط یا زیاد ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی هستند، توصیه می‌شود.

عدم ورزش منظم

بی‌تحرک باشیم رسوبات چربی می‌توانند در رگ‌های ما جمع شوند. اگر شریان‌های خون‌رسان قلب ما مسدود شود، می‌تواند منجر به حمله قلبی شود. اگر عروق خون‌رسانی به مغز تحت تأثیر قرار بگیرند، می‌تواند باعث سکته مغزی شود.

دیابت

سطح بالای قند خون ممکن است منجر به دیابت شود که می‌تواند خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر را بیش از دو برابر افزایش دهد. چراکه دیابت ممکن است باعث ضخیم شدن پوشش رگ‌های خونی شود که می‌تواند جریان خون را محدود کند.

ترومبوز

«ترومبوز» لخته شدن خون در ورید یا شریان است. اگر ترومبوز در شریان کرونر ایجاد شود، از رسیدن خون به عضله قلب جلوگیری می‌کند. این فرایند معمولاً منجر به حمله قلبی می‌شود.

علت ایسکمی قلبی چیست

شایع‌ترین علائم بیماری کرونر قلب (CHD)، درد قفسه سینه (آنژین قلبی) و نفس نفس زدن است، اما برخی افراد ممکن است هیچ علائمی قبل از تشخیص نداشته باشند.

عوارض ایسکمی قلبی

آنژین قلبی

اگر عروق کرونر ما تا حدی مسدود شود، می‌تواند باعث درد قفسه سینه یا آنژین قلبی شود. این علامت ممکن است حتی به شکل یک احساس ملایم و ناراحت‌کننده شبیه سوءهاضمه باشد. یک حمله آنژین شدید می‌تواند احساس درد و سنگینی در سینه، معمولاً در مرکز قفسه سینه ایجاد کند که ممکن است به بازوها، گردن، فک، پشت یا معده گسترش یابد.

آنژین قلبی اغلب با فعالیت‌های بدنی یا شرایط استرس‌زا شروع می‌شود. علائم معمولاً در کمتر از ۱۰ دقیقه از بین می‌روند یا اینکه می‌توانیم با استراحت یا استفاده از قرص یا اسپری نیترات (با صلاحدید پزشک) آنها را از بین ببریم.

حمله قلبی

اگر رگ‌های ما کاملاً مسدود شود، می‌تواند باعث حمله قلبی (سکته قلبی) شود. حملات قلبی در طولانی مدت می توانند به عضله قلب آسیب برسانند و اگر بلافاصله درمان نشوند، می‌توانند کشنده باشند. اگرچه علائم ممکن است متفاوت باشند، اما ناراحتی یا درد ناشی از حمله قلبی معمولاً مشابه آنژین است. با این حال، در حمله قلبی اغلب علائم شدیدتر هستند و ممکن است هنگام استراحت اتفاق بیفتند. در هنگام حمله قلبی، ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنیم:

• درد در قسمت‌های دیگر بدن، به این صورت که حس می‌کنیم درد از سینه به سمت بازوها، فک، گردن، کمر یا معده‌ حرکت می‌کند.
• سبکی سر
• تعریق
• حالت تهوع
• نفس نفس زدن

علائم حمله قلبی نیز می‌تواند شبیه سوء هاضمه باشد. به عنوان مثال، ممکن است این علائم شامل احساس سنگینی در سینه، معده درد یا سوزش معده باشد.

حمله قلبی می‌تواند در هر زمان اتفاق بیفتد، حتی در حال استراحت. اگر درد های قلبی بیش از ۱۵ دقیقه طول بکشد، ممکن است شروع یک حمله قلبی باشد.

برخلاف آنژین قلبی، علائم حمله قلبی معمولاً با استفاده از قرص یا اسپری نیترات تسکین نمی‌یابد. حمله قلبی گاهی ممکن است بدون هیچ علائمی اتفاق بیفتد. به این حالت، سکته قلبی خاموش می‌گوییم که بیشتر در افراد مسن و افراد مبتلا به دیابت دیده می‌شود.

نارسایی قلبی

نارسایی قلبی می‌تواند به دنبال بیماری عروق کرونر قلب ایجاد شود. در این بیماران، قلب برای پمپاژ خون در بدن بسیار ضعیف می‌شود که این موضوع باعث تجمع مایعات در ریه‌ها شده و تنفس را دشوارتر می‌کند. نارسایی قلبی می‌تواند به طور ناگهانی ایجاد شود که به آن «نارسایی حاد قلب» گفته می‌شود، یا به تدریج و با گذشت زمان ایجاد شود که به آن «نارسایی مزمن قلب» می‌‌گوییم.

علائم ایسکمی قلبی

بیماری کرونر قلب معمولاً پس از ارزیابی ریسک و انجام برخی آزمایش‌ها تشخیص داده می‌شود.

ایسکمی خفیف قلبی

ارزیابی ریسک

اگر پزشک این احتمال را بدهد که ما در معرض بیماری عروق کرونر هستیم، ممکن است ارزیابی بیماری قلبی عروقی، حمله قلبی یا سکته را انجام دهد.

در ارزیابی خطر یا ریسک:

• پزشک در مورد سابقه پزشکی و خانوادگی ما سوال خواهد کرد.
• فشار خون ما مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
• پزشک برای ارزیابی سطح کلسترول آزمایش خون درخواست خواهد داد.
• قبل از انجام آزمایش کلسترول، ممکن است از ما خواسته شود که به مدت ۱۲ ساعت ناشتا باشیم.

پزشک همچنین در مورد سبک زندگی ما، میزان انجام فعالیت ورزشی و سیگار کشیدن ما سوال خواهد کرد. همه این عوامل به عنوان بخشی از تشخیص در نظر گرفته خواهند شد.

اقدامات تشخیصی بعدی ایسکمی قلبی

برای کمک به تأیید CHD ممکن است آزمایشات بیشتری برای ما درخواست شود. اقداماتی که برای تشخیص مشکلات مربوط به قلب استفاده می‌شوند عبارتند از:

• الکتروکاردیوگرام (نوار قلب)
• تست‌های استرس ورزشی
• رادیوگرافی
• اکوکاردیوگرام
• آزمایش خون
• آنژیوگرافی کرونر
• آزمایشات رادیونوکلئید
• اسکن MRI
• سی تی اسکن

درمان ایسکمی قلبی

درمانبیماری عروق کرونر قلب می‌تواند به مدیریت علائم و کاهش خطرات بعدی کمک کند.

بیماری عروق کرونر قلب را می‌توان با ترکیبی از تغییر سبک زندگی، دارو و در بعضی موارد با جراحی به طور موثر مدیریت کرد. با درمان مناسب می‌توانیم علائم بیماری عروق کرونر قلب را کاهش دهیم و عملکرد قلبمان را بهبود بخشیم.

کارهایی که می‌توانیم برای کمک به بیماری عروق کرونر قلب انجام دهیم

اگر بیمارکرونر قلب تشخیص داده شده باشیم، انجام تغییراتی ساده در سبک زندگی می‌تواند خطر ابتلا به دوره‌های بعدی را کاهش دهد. به عنوان مثال، ترک سیگار پس از حمله قلبی به سرعت خطر ابتلا به حمله قلبی در آینده را کاهش می‌دهد و تقریباً به اندازه یک فرد غیر سیگاری می‌کند. سایر تغییرات در سبک زندگی، مانند تغذیه سالم و ورزش منظم نیز، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی در آینده را کاهش می‌دهد.

درمان‌های دارویی بیماری عروق کرونر قلب(ایسکمی قلبی)

بسیاری از داروها برای درمان بیماری عروق کرونر قلب استفاده می‌شوند. هدف از این درمان‌ها یا کاهش فشار خون یا گشادی رگ‌ها است. برخی از داروهای قلب عوارض جانبی دارند، بنابراین ممکن است مدتی طول بکشد که داروی مناسب ما انتخاب شود. پزشک متخصص گزینه‌های مختلفی را برای ما بررسی خواهد کرد. داروهای قلب را نباید بدون نظر پزشک و به طور ناگهانی قطع کنیم؛ زیرا باعث تشدید علائم ما می‌شود.

بیشتر بخوانید:

• قرص گلوریپا چیست و چه عوارض و کاربرد هایی دارد؟
• کنترل و درمان افت فشار خون در منزل
• قرص مونته لوکاست چیست و چه کاربردهایی دارد؟
• قرص ویزارسین (سیلدنافیل) چیست و چه کاربردهایی دارد؟
• قرص سوستاک چیست و چه کاربردهایی دارد؟

داروهای رقیق‌کنندهخون

داروی رقیق‌کننده خون نوعی دارو است که می‌تواند با رقیق کردن خون و جلوگیری از لخته شدن آن، به کاهش خطر حمله قلبی کمک کند. داروهای معمول رقیق‌کننده خون عبارتند از:

• دوز پایین آسپرین
• کلوپیدوگرل
• ریواروکسابان
• تیکا گرلور
• پراسوگرل

استاتین‌ها

در اختلالات چربی خون، داروی کاهنده کلسترول به نام استاتین تجویز می‌شود. نمونه‌هایی از استاتین‌ها عبارتند از:

• آتورواستاتین
• سیمواستاتین
• روزوواستاتین
• پراواستاتین

استاتین‌ها با جلوگیری از تشکیل کلسترول و افزایش تعداد گیرنده‌های (LDL) در کبد کار می‌کنند. این روند احتمال حمله قلبی را کاهش می‌دهد.

همه‌ی استاتین‌ها برای همه افراد مناسب نیستند، بنابراین ممکن است لازم باشد پزشک چندین نوع را امتحان کند تا زمانی که مورد مناسب برای ما را پیدا کند.

مسدودکننده گیرنده بتا

مسدودکننده گیرنده بتا، از جمله آتنولول، بیسوپرولول، متوپرولول و نبیولول، اغلب برای جلوگیری از آنژین و درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند. این داروها از طریق مهار گیرنده‌های بتا با کند کردن ضربان قلب ما، عملکرد قلب را بهبود می‌بخشند.

نیترات

نیترات برای گشاد شدن رگ‌های خونی ما استفاده می‌شود. پزشکان گاهی اوقات از نیترات‌ها به عنوان گشادکننده عروق نام می‌برند. نیترات به اشکال مختلف از جمله قرص، اسپری و «تگ‌های» پوستی مانند گلیسیرین ترینیترات و ایزوسوربید مونونیترات در دسترس است.

این امر باعث کاهش فشار خون و تسکین درد قلبی می‌شود. نیترات‌ها می‌توانند عوارض جانبی خفیفی از جمله سردرد، سرگیجه و برافروختگی چهره داشته باشند.

مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)

مهارکننده‌های ACE معمولاً برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شوند. از جمله این مهارکننده‌ها به عنوان مثال می‌توان به رامیپریل و لیزینوپریل اشاره کرد. آنها فعالیت آنژیوتانسین -۲ (هورمونی که باعث باریک شدن رگ‌های خونی می‌شود) را مسدود می‌کنند.

مهارکننده‌های ACE باعث کاهش بار قلب و بهبود جریان خون در اطراف بدن می‌شوند.

هنگامی که از مهارکننده‌های ACE استفاده می‌کنیم، فشار خون ما باید به طور مرتب کنترل شود. همچنین، انجام آزمایشات منظم خون جهت بررسی عملکرد صحیح کلیه‌ها لازم است.

کمتر از ۱ نفر از هر ۱۰۰ نفر در نتیجه مصرف مهارکننده‌های ACE در خون‌رسانی به کلیه‌ها دچار مشکل می‌شوند. عوارض جانبی مهارکننده‌های ACE می‌تواند شامل سرفه خشک و سرگیجه باشد.

مهارکننده‌ی گیرنده‌های آنژیوتانسین ۲ (ARB)

مهارکننده‌ی گیرنده‌های آنژیوتانسین -۲ (ARB) به روشی مشابه با مهارکننده‌های ACE کار می‌کنند. آنها در جهت کاهش فشار خون ما از طریق مهار آنژیوتانسین ۲ عمل می‌کنند. سرگیجه خفیف معمولاً تنها عارضه جانبی این داروها است. به علت عدم ایجاد سرفه خشک، این داروها اغلب به عنوان جایگزینی برای مهارکننده‌های ACE تجویز می‌شوند.

مسدودکننده‌های کانال کلسیم

مسدودکننده‌های کانال کلسیم با شل کردن عضلات دیواره عروق، فشار خون را کاهش می‌دهند. این امر باعث گشاد شدن عروق و کاهش فشار خون می‌شود. داروهایی مانند آملودیپین، وراپامیل و دیلتیازم از این دسته‌اند. عوارض جانبی شامل سردرد و گرگرفتگی صورت است، اما این موارد خفیف است و معمولاً با گذشت زمان کاهش می‌یابد.

داروهای ادرارآور

این داروها گاهی اوقات به عنوان قرص آب شناخته می‌شوند. ادرارآورها با دفع آب و نمک اضافی از طریق ادرار در بدن عمل می‌کنند.

اقدامات درمانی دیگر و جراحی بیماری عروق کرونر قلب

اگر رگ‌های خونی ما در اثر تجمع آتروما (رسوبات چربی) باریک شده باشد یا اگر علائممان با استفاده از دارو کنترل نشود، ممکن است برای باز کردن عروق مسدودشده به اقداماتی دیگر یا جراحی نیاز باشد. در اینجا به برخی از روش‌های اصلی استفاده‌شده برای درمان عروق مسدودشده اشاره می‌کنیم.

آنژیوپلاستی کرونر

به عنوان مداخله از راه پوست (PCI)آنژیوپلاستی عروق کرونر از راه پوست (PTCA) یا آنژیوپلاستی با بالون نیز شناخته می‌شود.

آنژیوپلاستی ممکن است در افرادی که علایم ناپایدار دارند به صورت اورژانس انجام شود یا در بیماران مبتلا به آنژین پایدار طبق یک برنامه زمان‌بندی‌شده انجام گیرد.

با انجام آنژیوگرام کرونر (نوعی اشعه ایکس که برای بررسی رگ‌های خونی استفاده می‌شود) مشخص می‌شود که برای درمان مناسب هستیم یا خیر.

آنژیوپلاستی کرونر نیز به عنوان یک درمان اورژانس در هنگام حمله قلبی انجام می‌شود. طی این عمل، یک بالون کوچک وارد رگ شده تا بافت چربی شریان باریک‌شده را به بیرون فشار دهد. این عمل باعث جریان بهتر خون می‌شود.در مواردی یک استنت فلزی (یک مش سیمی) معمولاً در شریان قرار می‌گیرد تا آن را باز نگه دارد. همچنین می‌توان از استنت‌های حاوی دارو استفاده کنیم. این استنت‌ها داروهایی را برای جلوگیری از تنگی مجدد شریان آزاد می‌کنند.

رژیم غذایی متعادل باید شامل چربی‌های اشباع‌نشده باشد. مطالعات نشان می‌دهند که چربی‌های اشباع‌نشده باعث افزایش سطح کلسترول خوب می‌شوند و به کاهش انسداد عروق کمک می‌کنند.

غذاهای غنی از چربی اشباع‌نشده عبارتند از:

• ماهی‌های چرب
• آووکادو
• آجیل و دانه‌ها
• روغن آفتابگردان، روغن زیتون و روغن‌های گیاهی

باید سعی کنیم از مصرف بیش از حد قند در رژیم خود خودداری کنیم؛ زیرا این امر می‌تواند احتمال ابتلا به دیابت را در ما افزایش دهد. ثابت شده است که دیابت احتمال ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.

تحرک بدنی بیشتری داشته باشیم

ترکیب یک رژیم غذایی سالم همراه با ورزش منظم بهترین راه برای حفظ وزن سالم است. داشتن وزن سالم احتمال ابتلا به فشار خون را کاهش می‌دهد.

• ورزش منظم باعث می‌شود قلب و سیستم گردش خون ما کارآمدتر شود، سطح کلسترولمان کاهش یابد و همچنین فشار خونمان در سطح نرمال باشد.
• ورزش منظم، خطر ابتلا به حمله قلبی را کاهش می‌دهد. قلب یک عضله است و مانند سایر ماهیچه‌ها از ورزش سود می‌برد. یک قلب قوی می‌تواند با تلاش کمتر، خون بیشتری را در بدنمان پمپاژ کند.
• هرگونه ورزش هوازی مانند پیاده‌روی، شنا و رقص، قلب ما را قوی‌تر کرده و سلامت آن را حفظ می‌کند.

وزن خود را درمحدوده طبیعی نگه داریم

پزشک می‌تواند به ما بگوید که وزن ایده‌آل ما نسبت به قد و وزنمان چقدر است. به شاخص نسبت قد و وزن، شاخص توده بدن یا BMI گفته می شود.

سیگار را ترک کنیم

اگر سیگار می‌کشیم، خوب است بدانیم که ترک آن، خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب را کاهش می‌دهد.

استعمال دخانیات یکی از فاکتورهای اصلی خطر ابتلا به تصلب شرایین است. همچنین، استعمال دخانیات علت اکثر موارد ترومبوز کرونر در افراد زیر ۵۰ سال شناخته شده است.

از مصرف هرگونه نوشیدنی‌ الکلی پرهیز کنیم

پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های الکلی، خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب را کاهش می‌دهد.

فشارخون خود را کنترل کنیم

با داشتن رژیم غذایی سالم با میزان کم چربی اشباع‌شده، ورزش منظم و در صورت لزوم، با استفاده از دارو برای کاهش فشار خون، می‌توانید فشار خون خود را کنترل کنیم.

• فشار خون هدف ما باید زیر ۱۴۰/۹۰ میلی‌متر جیوه باشد. اگر فشار خون بالا داریم، از پزشک بخواهیم مرتباً آن را بررسی کند.

دیابت خود را کنترل کنیم

همانطور که گفتیم، در صورت ابتلا به دیابت، احتمال بروز بیماری عروق کرونر قلب در ما افزایش می‌یابد. تحرک بدنی، کنترل وزن و فشار خون به کنترل سطح قند خون کمک می‌کند.

• اگر دیابت داریم، فشار خون هدف ما باید زیر ۱۳۰/۸۰ میلی‌متر جیوه باشد.
• داروهای تجویزشده را با دقت و طبق دستور پزشک مصرف کنیم.
• در صورت ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب، ممکن است برای تسکین علائم و متوقف کردن مشکلات بعدی، دارویی برای ما تجویز شود.
• اگر مبتلا به بیماری عروق کرونر قلب نیستیم، اما کلسترول بالا، فشار خون بالا یا سابقه بیماری قلبی در خانواده داریم، ممکن است پزشک برای جلوگیری از بروز مشکلات مربوط به قلب برای ما دارو تجویز کند.
• اگر دارویی برایمان تجویز شده است، بسیار مهم است که آن را طبق دستور پزشک مصرف کنیم و دوز مناسب را دنبال کنیم. بدون مشورت با پزشک، نباید مصرف دارو را قطع کنیم؛ زیرا انجام این کار علائممان را بدتر کرده و سلامتی ما را به خطر می‌اندازد.