ظروف شیشه ای آزمایشگاهی سال‌ها است به یکی از پرمصرف‌ترین و کاربردی‌ترین ظروف در آزمایشگاه‌های مختلف تحقیقاتی و تشخیص پزشکی تبدیل شده‌اند و تکنسین‌های علوم آزمایشگاهی در طول روز حداقل با یکی دو تا از آنها سر و کار دارند. این ظروف از نظر شکل ظاهری و نوع کاربرد با هم تفاوت دارند، ولی یک تکنسین حرفه‌ای کاملاً به نوع و نحوه کاربرد هر کدام از این شیشه آلات آزمایشگاهی مسلط است.
اگر قرار است به زودی در یک آزمایشگاه مشغول به کار شوید، باید با انواع این ظروف و کاربردهای صحیح و استاندارد آنها آشنا شوید. کیفیت کار شما در آزمایشگاه به یادگیری این موضوع بستگی دارد، پس فرصت را از دست ندهید و تا انتهای این مطلب با ما همراه شوید تا با انواع ظروف شیشه‌ای آزمایشگاهی و کاربردهای آنها آشنا شویم.
چرا در آزمایشگاه‌ها از ظروف شیشه ای استفاده می‌شود؟
پیش از اینکه به سراغ معرفی انواع ظروف شیشه ای و کاربردهای آنها برویم، می‌خواهیم به این سؤال پاسخ دهیم که اساساً چرا در آزمایشگاه‌ها از ظروف شیشه‌ای و پیرکس استفاده می‌شود؟
پاسخ این سؤال در چند دلیل خلاصه می‌شود:
- ظروف شیشه ای نسبت به گرما و شوک حرارتی مقاوم هستند
- بدنه ظروف شیشه‌ای شفاف و بی رنگ و محتویات داخل آن به راحتی قابل روئیت است
- جنس بدنه این ظروف خنثی و واکنش ناپذیر است و در تماس با مواد شیمیایی مختلف دچار تغییر شکل یا خوردگی نمی‌شود
- وزن این ظروف سبک است و در استفاده مکرر و مداوم تکنسین را خسته نمی‌کند
البته ناگفته نماند که قیمت ظروف شیشه‌ای در مقایسه با سایر ظروف مناسب‌تر است. هر چند قیمت انواع ظروف شیشه‌ای آزمایشگاهی با توجه به نوع کاربرد، اندازه و برند سازنده متفاوت است، ولی و در صورت آسیب دیدگی می‌توان به راحتی آنها را جایگزین کرد.
بِشر (Beaker)
بِشر اولین ظرف شیشه ای پرمصرف آزمایشگاهی است که از جنس بروسیلیکات نشکن یا همان پیرکس ساخته شده است. این ظرف یک استوانه با کف تخت، بدنه مدرج و دهانه گشاد است. دهانه بِشر دارای یک مجرای برون ریز است که برای تخلیه مواد طراحی شده است. حجم بِشرها بین ۱ میلی لیتر تا چند لیتر متغیر است. بِشرهای بلند قد برزلیوس، بِشرهای کوتاه قد گریفین و بِشرهای بزرگ با کف پهن، کریستالیزور نامیده می‌شوند، ولی برای راحتی استفاده به همه آنها بشر می‌گوییم.
کاربردهای بِشر:
- برداشتن حجم مشخصی از مایعات و محلول‌ها
- هم زدن محلول‌های غلیظ (حل کردن چند ماده)
- رسوب گیری و صاف کردن محلول‌ها
- گرم کردن محلول‌ها روی هیتر یا شعله
- انتقال محلول‌ها بین ظروف مختلف
ارلن (Erlenmeyer flask)
ظرف شیشه‌ای بعدی ارلن مایر است. ارلن یک ظرف مخروطی شکل با قاعده دایره‌ای و پهن و گردن باریک و بلند است. بدنه ارلن مایر نیز مانند بِشر برای استفاده راحت‌تر درجه بندی شده است. برای خرید انواع ارلن آزمایشگاهی باید هدف از کاربرد آن را مشخص کنید، چون ارلن ها از نظر نوع مصرف و شکل ظاهری با هم تفاوت دارند؛ مانند ارلن دهانه پهن، ارلن دهانه باریک، ارلن Fernbach، ارلن خلأ، ارلن روداژ، ارلن بیودی، ارلن در پیچ دار و ارلن بال دار.
کاربردهای ارلن:
- گرم کردن و جوشاندن مایعاتی که هنگام حرارت دیدن بخار تولید می‌کنند
- آماده سازی و تهیه انواع محیط کشت‌های سلولی و میکروبی
- مخلوط کردن و تیتراسیون نمونه‌ها
- نگهداری محلول‌های مایع
- تقطیر و صافی محلول‌ها
استوانه مدرج یا مزور (Graduated cylinder)
استوانه مدرج یا مزور شباهت زیادی به لوله آزمایش دارد با این تفاوت که بدنه استوانه درجه بندی شده و دارای یک پایه است. دهانه استوانه یک آبریز باریک دارد که تخلیه مایعات را ساده کرده است. در استوانه مدرج برخلاف پیپت و بورت، درجه بندی از پایین شروع می‌شود.
کاربردهای استوانه مدرج:
- اندازه گیری حجم مایعات
- انتقال مایعات به ظروف دیگر
بالن ژوژه (Volumetric flask)
ظروف دیگری که در آزمایشگاه های شیمی بیشترین کاربرد را دارند، بالون‌های حجمی هستند. بالن ژوژه یا بالن حجمی دارای کف تخت، انتهای کروی و گردن باریک و بلند است. گردن بالون مدرج است تا در زمان به حجم رساندن محلول‌ها مقدار آن برای شما مشخص باشد.
کاربردها بالن ژوژه:
- ساخت محلول‌های استاندارد
- رقیق کردن محلول‌های غلیظ
- نگهداری محلول‌های آماده در دمای معین
بورت (Burette)
بورت آزمایشگاهی یکی دیگر از ظروف شیشه ای مورد استفاده در آزمایشگاه‌های شیمی است که مانند استوانه، مدرج است. ساختار بورت از یک استوانه مدرج برای ریختن محلول‌ها، یک مخزن، پوآر و گیره تشکیل شده است که نقش سوپاپ و دریچه کنترل جریان محلول را بر عهده دارند. بورت ها در دو نوع بورت حجمی و بورت پیستونی تولید شده‌اند.
کاربردهای بورت:
- اندازه گیری حجم معینی از مایعات
- انتقال حجم مشخصی از محلول‌ها به ظروف دیگر
- ریختن حجم معینی از واکنشگرهای مایع داخل محلول
شیشه در آبی (Twisted glasses)
شیشه در آبی یک بطری شیشه‌ای از جنس بوروسیلیکات یا پیرکس است که مقاومت بسیار بالایی نسبت به انواع مواد شیمیایی قوی و خطرناک، شوک حرارتی، شکستگی و خوردگی ناشی از حمله مواد شیمیایی دارد. این بطری‌ها در ۲ نوع شفاف و تیره و در حجم‌های ۵۰ میلی لیتر تا ۲۰ لیتر تولید شده‌اند.
کاربردهای شیشه در آبی:
- ذخیره‌سازی و نگهداری محلول‌های مختلف
- نگهداری محلول هایی که باید در اتوکلاو باشند
- مناسب برای نگهداری محیط‌های کشت مایع
- مناسب برای نگهداری محلول‌های شیمیایی و خطرناک
پیپت (Pipette)
پیپت یک لوله شیشه‌ای بسیار باریک است که از آن برای برداشتن و انتقال مایعات در حجم کم استفاده می‌کنیم. دو سر پیپت باز است، اما روزنه یک سر آن به اندازه نوکِ یک قطره چکان باریک است که ورود و خروج مایعات از این مجرا انجام می‌شود. معمولاً وقتی می‌خواهیم مقدار مشخصی از یک مایع را اندازه‌گیری کنیم، پیپت‌های شیشه ای وسیله مناسب و دقیقی برای اندازه گیری و انتقال محلول‌ها هستند. دقت اندازه‌گیری پیپت در حدود ۱ میلی لیتر است.
قیف آزمایشگاهی (Funnel)
قیف آزمایشگاهی جزو تجهیزاتی است که برای انتقال مواد از یک ظرف به ظرف دیگر استفاده می‌شود. قیف ها براساس نوع کاربرد به سه مدل ساده، دکانتور (جدا کننده) و بوخنر تقسیم می‌شوند. قیف های آزمایشگاهی برای جداسازی دو مایع با چگالی‌های متفاوت، صاف کردن مخلوط‌ها، جدا کردن رسوبات از مایعات و انتقال مواد پودری یا مایع به ظروف با دهانه باریک به کار می‌روند.
اگر برای انجام پروژه‌های آزمایشگاهی خود به تهیه ظروف شیشه ای نیاز دارید یا قصد خرید انواع دستگاه های آزمایشگاهی را دارید، پیشنهاد می‌کنیم آنها را به صورت آنلاین از فروشگاه شیمیبیو سفارش دهید. شیمیبیو یک فروشگاه معتبر و با سابقه ۳۰ ساله در زمینه تأمین و فروش تجهیزات آزمایشگاهی است که کلیه محصولات برندهای معتبر جهان از جمله Merck آلمان، Sigma Aldrich آمریکا، SPL کره، SIMAX چک، ایبرسکو ایران و شیماز ایران را برای متخصصین حوزه علوم آزمایشگاهی فراهم کرده است.
