اختلال پانیک یا هراس یکی از اشکال اختلالات اضطرابی است. افرادی که گرفتار اختلال پانیک هستند، حمله‌های پانیک را به‌طور متناوب تجربه می‌کنند. منتها این حمله‌ها چه خصوصیاتی دارند و به چه شکل ابراز پیدا می‌کنند؟
وقتی فردی در معرض یک تهدید حقیقی و جدی قرار می‌گیرد، علائمی طبیعی از ترس نشان می‌دهد و نسبت به این جایگاه یک عکس‌العمل طبیعی دارد. اما شخصی که در مواقعی ناگهانی و بدون وجود خطر این حس‌ها را به صورت تکرار‌شونده تجربه می‌کند، دچار اختلال هراس است.
بیشتر بخوانید :
اختلال هراس (حمله پانیک) چیست و چطور ابراز پیدا می‌کند؟
تصور کنیم در معرض تهدید جدی هستیم به عنوان مثالً یک آدم‌کش هفت‌تیر به دست روبه‌روی ما ایستاده است؛ بدن ما خود را برای فرار یا رزم آماده می‌کند، اندازه ضربان قلب خیلی می‌شود، خون به سمت عضلات دست و پا سرازیر می‌شود و یک حس لرزش ضعیف به‌وجود می‌آورد؛ عرق می‌کنیم، خشمگین می‌شویم، به شدت می‌ترسیم، برانگیخته می‌شویم و بسیار باهوش می‌مانیم. در حمله‌ی هراس همه‌ی این‌ها اتفاق می‌افتد بدون این که خطری فرد را تهدید کند. در اوج حمله‌ی هراس، به‌قدری ترس زیاد می‌شود که فرد مبتلا فکر می‌کند این وضع غیرواقعی‌ست و درست همان احساس تماشای فیلم به او دست می‌دهد؛ جدا از موقعیت. به‌اندکی ترس زیادی را تجربه می‌کنند که اضطراب از مرگ، سکته قلبی، از دست دادن کنترل خود و جنون به همه‌ی این‌ها اضافه می‌شود.
بعضی افراد هر روز چندین حمله هراس دارند و بعضی دیگر هر چند هفته تا چند ماه حمله هراس را تجربه می‌کنند. از آنجا که حمله هراس حتی گاهی در خواب سراغ فرد می‌آید، آنها پیوسته آشفته هستند که احتمالا در هر لحظه حمله‌ی هراس آغاز گردد. آنها نه تنها رنج روانی و مشکلات جسمی حمله‌ی هراس را تحمل می‌کنند بلکه از ترساندن دیگران و رفتارهای افراطی خود هنگام حمله شرمساری می‌کشند. به‌همین دلیل بیشتر مبتلایان از جمع گریزان هستند، زیرا نمی‌دانند اگر حمله‌ی هراس پیش بیاید چگونه و با چه بهانه‌ای فوری از آنجا بیرون بروند. به این حالت، «جمع هراسی» یا «آگورافوبیا» گفته می‌شود.
مبتلایان به جمع هراسی شاید به استادیوم یا سالن تئاتر نروند یا از سفر با اتوبوس یا هواپیما بترسند و از رانندگی در جاده‌هایی که پل یا تونل دارد طفره روند.
به چه دلیل افراد به اختلال پانیک گرفتار می‌شوند؟
اختلال هراس یک مبنای ارثی دارد و به نظر می‌رسد مبتلایان، مغزِ حساس‌تر با پاسخ‌دهی شدیدتر به‌ارث برده‌اند. البته عوامل محیطی هم در بروز اختلال پانیک بی‌تأثیر نیستند. بسیاری از افراد اولین حمله‌ی هراس را پس از یک واقعه تنش‌زا در زندگی تجربه کرده‌اند انگاریً پس از طلاق یا فوت یکی از خویشاوندان درجه یک. همچنین به نظر می‌رسد استرس شدید در دوران کودکی احتمال بروز اختلال هراس را در افراد افزون‌تر می‌کند.
تشخیص حمله پانیک چطور است؟
از آنجایی که تنگی نفس و تپیدن قلب از علائم پانیک هستند، گاهی ما به این اشتباه می‌افتیم که در چنین مواقعی سراغ دکتر متخصص قلب یا ریه می‌رویم. در چنین مواقعی طبق‌معمولً این پزشکان آزمایش‌هایی می‌گیرند و مشکل خاصی در ما شناسایی نمی‌کنند. مهم است که برای درمان این بیماری سراغ دکتر اعصاب و روان برویم. روانپزشک سؤال‌هایی درباره علائم زمان حمله و افکار ما می‌پرسد و پس از مصاحبه تمام روانپزشکی تشخیص قطعی می‌شود. البته باید بدانیم مصرف مواد محرک یا مخدر هم گاهی علائمی شبیه اختلال هراس دارند.
بیشتر بخوانید :
- قطره کلرامفنیکل چیست و چه کاربردهایی دارد؟
- اسپری ونتالکس(سالبوتامول) چیست و چه کاربردهایی دارد؟
- ویتامین سی چیست و معرفی بهترین منابع برای رفع کمبود ویتامین C
چگونه از حمله‌های پانیک جلوگیری کنیم؟
نمی‌توان از اختلال هراس پیشگیری کرد اما در صورتی که اختلال هراس برایمان تشخیص داده شده با رعایت نکات زیر می‌توانیم از حملات هراس پیشگیری کنیم:
- محدود کردن مصرف کافئین (قهوه، چای، نوشابه و ..)
- کم شدن یا قطع مصرف نوشیدنی‌های الکلی
- قطع مصرف مواد مخدر
اگر این موارد را رعایت کنیم و مراحل درمان را با دکتر متخصص بگذرانیم، این حمله‌ها کم‌کم درمان و ناپدید می‌شوند. اما اگر آنها را جدی نگیریم و درمان را آغاز نکنیم، ممکن است به مدت طولانی این حملات پانیک سراغ ما بیایند و ما را راحت نگذارند.
برای درمان اختلال پانیک چه کنیم؟
گزینه‌های متعددی برای درمان اختلال هراس وجود دارد؛
- داروهای ضدافسردگی برخلاف نامشان بر روی بسیاری از اختلالات اضطرابی هم تأثیر درمانی دارند. همان‌گونه که داروهای ضدافسردگی در درمان اختلال بیقراری فراگیر بسیار اثربخش هستند، اختلال هراس را هم برطرف می‌کنند. در بین داروهای ضدافسردگی، مهارکننده‌های بازجذب سروتونین پرمصرف‌ترین داروهایی هستند که توسط دکتر برای اختلال هراس تجویز می‌شود. دکتر برای کاهش سریع علائم گاهی در دو هفته‌ی نخست از داروهای خانواده بنزودیازپین هم تجویز می‌کند که به صورت کوتاه‌مدت باید استفاده شود.
- درمان‌های غیردارویی هم کمک شایانی به مبتلایان به اختلال هراس می‌کند. شناخت‌درمانی یکی از روش‌های موثر است که غیرمنطقی بودن نگرانی بیمار را در موقع حمله هراس به آنها یاد می‌دهد. درمانگر به‌طور معمول روش‌هایی را به فرد می‌آموزد که در صورت بروز حمله به‌کار ببندد. از رفتار درمانی و ریلکس کردن کاربردی باید به‌عنوان سایر درمان‌های غیردارویی اشاره کرد.
منبع : عبیدی
