میان تمامی آپشن‌های رفاهی که تاکنون در خودروهای روز جهان به کار گرفته شده، سقف پانوراما (پانورامیک/Panoramic) یکی از معدود آپشن‌هایی است که در بازار ایران یافت می‌شود. یکی از آپشن‌های رفاهی خودرو که ایرانیان معمولا از آن بسیار لذت می‌برند، سانروف است. حال تصور کنید ابعاد سانروف با افزایش خیره کننده و چشمگیر مواجه شود. به اندازه‌ای که بتواند تقریبا با ابعاد سقف خودرو برابری کند. آیا در این صورت از سانروف جذاب‌تر نخواهد بود؟
در ادامه این مقاله به بررسی کامل، تعریف، مزایا ومعایب سقف‌های پانوراما می‌پردازیم تا پیش از خرید یک خودرو مجهز به آپشن سقف پانوراما آگاه شویم که آیا این آپشن واقعا ارزش دارد و وجود آن امتیاز مثبت به حساب می‌آید یا خیر.
سقف پانوراما چیست؟
واژه پانورامیک (Panoramic) از ریشه کلمه انگلیسی پانوراما (Panorama) گرفته شده است که خود ریشه‌ای یونانی دارد. این واژه در قرن هجدهم میلادی از ترکیب کلمه انگلیسی پَن (Pan) به معنای تمام و کامل و کلمه یونانی هوراما (Horama) به معنای منظره و نما تشکیل شده است که در ترکیب با یکدیگر معنای کلی منظره کامل، دید باز و افق مطلق است. این واژه در عکاسی نیز کاربرد بسیار زیای دارد و معمولا به کادر عکاسی یا فیلمبرداری گفته می‌شود که کاملا باز و بدون حضور هیچ گونه مداخله و شکستگی در کادر است. در انگلیسی این واژه به صورت صفت پانورامیک (به معنای دارای ویژگی وخاصیت پانوراما)، استفاده می‌شود اما در زبان فارسی ما آن را به صورت پانوراما خطاب می‌کنیم.
حال تصور کنید سقف استاندارد خودروها به جای فلز با شیشه‌های بزرگ پوشیده شده و تا جای ممکن ابعاد کلی سقف را در بر بگیرد. آن زمان است که دید بسیار باز و بدون مداخله‌ای از نمای کلی آسمان پیش روی سرنشینان قرار خواهد گرفت. به همین دلیل این آپشن را سقف پانوراما خطاب می‌کنند.
اولین سقف پانوراما در سال ۱۹۵۳ روی خودرو مفهومی لینکلن (با تلفظ صحیح لینکِن/زیرمجموعه لوکس ساز فورد) در مدل XL500 ارائه شد که از سقف کامل و یکپارچه از جنس پلکسی گلس (نوعی پلاستیک) بهره می‌برد. با این حال سقف‌های پانوراما حدود دو دهه است که به شکل گسترده‌تری در صنعت جهانی خودرو به کار گرفته می‌شود.
این نوع سقف‌ها ممکن است از شیشه‌های یکپارچه و کاملا ثابت یا متحرک (مون روف/Moonroof) تشکیل شده باشند. در ادامه به بررسی مزایا و معایب این نوع سقف‌ها خواهیم پرداخت.
مزایای سقف پانوراما
۱- فاکتور زیبایی
جای تردید نیست که خودروهای مجهز به سقف پانوراما به دلیل تیرگی شیشه روی سقف هم از نمای بیرون و هم از نمای داخل بسیار جذاب به نظر می‌رسند. این موضوع پدیده جدیدی نیست و از گذشته‌های دور (و حتی امروز) همواره تلاش می‌شد تا در ترکیب رنگ‌های عرضه شده خودروها، تضاد رنگ سقف و بدنه رعایت شود.
۲- نفوذ نور بیشتر
زمانی که کل سقف خودرو را با شیشه جایگزین کنید، نور ورودی به اتاق خودرو به مراتب بیشتر خواهد شد. در نتیجه نیازی به استفاده از سیستم روشنایی در داخل خودرو به منظور مطالعه نخواهد بود.
۳- دلبازی نمای داخلی
با تجهیز خودرو به سقف پانوراما ، سرنشینان خودرو بخش بزرگ‌تری از آسمان را پیش روی خود خواهند دید. این مهم به دلباز و بزرگ جلوه کردن نمای داخلی خودرو کمک بسیار زیادی می‌کند و حس ترس و خفگی از فضای بسته داخل خودرو را در مسافت‌های طولانی از سرنشینان دور می‌کند.
۴- پرستیژ بالاتر
آپشن سقف پانوراما هنوز هم در صنعت خودرو آپشنی کمیاب و نادر به حساب می‌آید. در نتیجه تملک خودرویی مجهز به سقف پانوراما می‌تواند از دیدگاه اجتماعی در دید بسیاری از خریداران، با پرستیژ و کلاس بالاتر همراه باشد.
اگر سقف پانوراما این اندازه مزیت به همراه دارد، پس چرا میزان استفاده از آن آنقدر کم و نادر است؟ پاسخ این پرسش مهم با مطرح کردن معایب سقف پانوراما به سرعت مشخص خواهد شد.
معایب سقف پانوراما
۱- قیمت
اولین فاکتور منفی در خودرو مجهز به سقف پانوراما فاکتور قیمت نهایی است. در بیشتر خودروهای معمولی آپشن سقف پانوراما به سادگی بیش از ۳۰۰۰ دلار به قیمت نهایی خودرو مورد نظر می‌افزاید. این رقم در خودروهای خاص‌تر و لوکس‌تر به مراتب بیشتر خواهد بود. چنین قیمتی برای کسب تنها یک آپشن باعث می‌شود آپشن سقف پانوراما، یکی از گران قیمت‌ترین آپشن‌های قابل سفارش میان خودروهای مدرن امروزی باشد.
۲- افزایش دما در داخل
استفاده از سقف پانوراما در خودروها موجب نفوذ نور بیشتر به فضای داخل کابین می‌شود. اگرچه خودروها معمولا به سایبان سقف مجهز هستند اما ورود نور مستقیم آفتاب به داخل اتاق خودرو دقیقا به معنای ایجاد اثر گلخانه‌ای و افزایش شدید دما در داخل کابین، مخصوصا در مناطقی است که آفتاب بر آن عمود تابیده و در تابستان همواره هوا صاف است. این موضوع باعث می‌شود فضای داخلی خودرو به شدت گرم شده و سیستم تهویه خودرو زیر بارسنگین‌تری برود تا بتواند هوای داخل خودرو را به دمای مطلوب برساند. همچنین سیستم تهویه باید مدت زمان بیشتری در طول روز روشن بماند تا دمای داخل کابین بیش از حد بالا نرود. به همین دلیل سقف پانوراما در مناطق نزدیک به خط استوا و کشوری همانند استرالیا چندان طرفدار ندارد.
۳- سستی ساختار سقف و شاسی
سقف یکی از مهم‌ترین و موثرترین بخش‌ها در استحکام شاسی خودرو، مخصوصا در خودروهای مجهز به شاسی یکپارچه (مونوکوک) است. ایجاد سوراخی بزرگ در ساختار سقف به منظور ایجاد فضا برای نصب و استفاده از سیستم سقف پانوراما به معنای ضعیف سازی استحکام بدنه خودروست. این موضوع در دراز مدت می‌تواند به خستگی فلز بدنه منجر شود یا اینکه مهندسان مجبور هستند برخی نقاط خودرو را مستحکم‌تر از استاندارد طراحی و تولید کنند. در نتیجه به وزن نهایی خودرو به شکل چشمگیری اضافه می‌شود.
۴- وزن اضافه در جایی که نباید
سقف پانوراما معمولا از شیشه یکپارچه و پیوسته‌ای تشکیل می‌شود که جایگزین ورق فلزی سبک استفاده شده در سقف استاندارد خودرو می‌شود. مجموعه سقف پانوراما به همراه موتورهای باز و بسته کننده بخش سانروف، ریل‌ها، قاب نگهدارنده و سایه‌بان آنها، وزن قابل توجهی به بالاترین قسمت خودرو اضافه می‌کند. این موضوع توازن وزنی و نقطه ثقل خودرو را برهم زده و تاثیر منفی بزرگی بر فرمانپذیری و پایداری خودرو می‌گذارد.
۵- احتمال شکستن و بروز نشتی
سقف پانوراما عملا یک شیشه مسطح و بسیار بزرگ است که در معرض المان‌های طبیعی قرار دارد. در نتیجه بروز باد و طوفان و تگرگ می‌تواند برای خودروهای مجهز به سقف پانوراما بسیار خطرناک باشد چرا که احتمال شکستن آنها در اثر بارش تگرگ یا فرو افتادن اشیا پروی آن بسیار زیاد است. از آن گذشته سقف پانوراما همانند سانروف نیازمند رسیدگی است و ممکن است در دراز مدت با از دست رفتن آب بندی و بروز نشتی مواجه شود. در این صورت هزینه تعمیرات بسیار گزاف خواهد بود.
۶- افزایش پیچیدگی و هزینه‌ها
خودرو به خودی خود وسیله‌ای پیچیده و نیازمند سرویس‌های دوره‌ای است. افزودن مکانیزم سنگین، پیچیده و گران قیمتی چون سقف پانوراما به آن می‌تواند به هزینه‌های نگهداری و سرویس‌های دوره‌ای خودرو به شکل قابل توجهی اضافه کن. ناگفته نماند که هزینه تعمیرات سقف پانوراما در صورت بروز نشتی یا خرابی به مراتب از هزینه تعمیرات سانروف بیشتر است.
۷- کاهش فضای سر
به دلیل نیاز به جا دادن ساختار مستحکم‌تر سقف، شیشه‌ها، ریل‌ها و موتورها درون سقف مجهز به شیشه پانوراما، ضخامت داخلی سقف بسیار بیشتر از حالت استاندارد می‌شود. این موضوع به شکل چشمگیری از فضای سر سرنشینان می‌کاهد و برای افراد قد بلند دردسر آفرین می‌شود.
نتیجه گیری
انتخاب یک خودرو مجهز به آپشن پانوراما و پرداخت هزینه‌های اضافه‌تر و تحمل سرویس‌های دوره‌ای و هزینه‌های وابسته به آن کاملا به شخص خریدار مربوط است. اما سوال این جا است که آیا این آپشن ارزش صرف هزینه، وقت و اعصاب اضافه را دارد؟ در فضایی مانند ایران که دمای هوا در تابستان کلانشهری چون تهران تا حدود ۴۰ درجه بالا می‌رود، خرید خودرو مجهز به سقف پانوراما به معنای خرید یک اجاق فر خورشیدی است. تصور کنید سیستم کولر خودرو شما نیز از کار بیافتد. در این صورت رانندگی با این خودرو در تابستان تهران غیر ممکن خواهد بود.
از آن گذشته در صورت دقت نکردن افراد، پانوراما بودن سقف خودروها به دلیل داشتن پوشش خفیف مشکی رنگ ضد آفتاب، شاید اصلا به چشم نیاید. پس از دیدگاه فخر فروشی و پرستیژ اجتماعی هم شاید امتیاز بزرگی به نظر نرسد. اما برای افرادی که تشنه آپشن‌های رفاهی عجیب و غریب هستند، سقف پانوراما می‌تواند همانند برخی آپشن‌های دهان پر کن و بیهوده در بسیاری از خودروهای لوکس، اغوا کننده باشد.
منبع : خودرو ۴۵
