دردی که از شکم به قفسه سینه وارد می‌شود، مزه ناخوشی که از حلق به دهان برمی‌گردد، التهاب سر دل، تلخی گلو یا سرفه، همه علائم رفلاکس معده هستند که اکثر ما به نوعی آن را تجربه کرده‌ایم. با این‌حال، بعضی افراد به صورت مداوم چنین علائمی را تجربه می‌کنند.
در این مسئله می‌خواهیم از رفلاکس معده و علائم آن صحبت کنیم و ببینیم چه روش‌هایی برای درمان رفلاکس معده وجود دارد.
بیشتر بخوانید :
- اسپری ونتالکس(سالبوتامول) چیست و چه کاربردهایی دارد؟
- قرص دایجستیو اید گلدن لایف چیست؟
- تشخیص قندخون ، چربی و مشکلات کبدی با یک استکان آبغوره
رفلاکس معده چیست؟
رفلاکس معده زمانی رخ می‌دهد که اسید و دیگر محتواها درون معده از دریچه پایینی مری به مری باز می‌گردند. دریچه پایین مری دریچه‌ای عضلانی به‌شکل حلقه است که در انتهای مری و ابتدای معده قرار دارد.
با باز شدن این دریچه، غذای بلعیده‌شده از انتهای مری وارد معده می‌شود. پس از ورود غذا به معده، این دریچه بسته می‌شود تا از بازگشت غذا به درون مری پیشگیری کند. زمانی که این دریچه ضعیف شده یا آسیب دیده باشد ممکن است به‌درستی عمل نکند. همین مسئله باعث رفلاکس معده می‌شود..
پزشکان بر این باورند که اگر علائم رفلاکس معده بیش از دو‌بار در هفته اتفاق بیفتد، به احتمال زیاد فرد به این بیماری مبتلاست.
بیماری رفلاکس را می‌توان به انواع مختلف قسمت‌بندی کرد.
در رفلاکس کهن به طور رایج محتواها معده فقط در مری بالا می‌آیند و به حلق نمی‌رسند. علائم رفلاکس کلاسیک همانگونه که در نوشتارهای پیشین به آنها اشاره کردیم بیشتر به صورت سوزش سردل (سوزش معده) بروز می‌کنند.
نگاهی به علائم رفلاکس معده
علائم رفلاکس معده برطبق اندام و عضوی که تحت تأثیر اسید معده قرار می‌گیرد، گوناگون است. همه انسان‌ها علائم یکسانی را تجربه نمی‌کنند. علائم رفلاکس معده از سبک به شدید دسته‌بندی می‌شوند و طبق‌معمولً بعد از خوردن غذا (به‌خصوص غذای تند یا چرب) و زمان دراز کشیدن یا خم شدن بروز پیدا می‌کنند.
از علائم رفلاکس معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد یا سوزش سر دل که با احساس سوزش در قفسه سینه همراه است؛ این سوزش ممکن است به گلو نیز برسد.
- احساس مزه تلخ یا ترش در گلو. در بعضی موارد ممکن است بخشی از غذا یا مایع موجود در معده نیز به دهان بازگردد.
- سوء گوارش که با درد و ناراحتی در بالای شکم همراه است. احساس بیقراری معده، داشتن حالت تهوع و استفراغ و احساس سیری آزاردهنده از علائم سوء هاضمه است.
- در برخی از موارد، اشکال در بلع که حتی به‌ندرت در تنفس فرد اختلال ایجاد می‌کند.
- گلو درد، سکسکه شدید یا استفراغ.
اگر با علائم و نشانه‌های بالا آشنا هستید و یا هر از گاهی آنها را تجربه می‌کنید، بهتر است هرچه سریع‌تر به دکتر درمانگر خود مراجعه کنید.
دگرگونی صدا در اثر رفلاکس
افراد زیادی به رفلاکس گرفتار هستند. در این افراد، محتواها معده رو به عقب و در خلاف جهت طبیعی، حتی تا گلو حرکت می‌کنند. وقتی با این حرکتِ برعکس، محتویات معده به گلو می‌رسد به آن رفلاکس حنجره‌ای-حلقی گفته می‌شود.
ترشحات معده انباشته از اسید و آنزیم‌هایی است که برای هضم غذا در معده به آنها نیاز داریم. طبیعی است که این مواد در هر جایی غیر از معده و روده باعث آسیب به بافت آن قسمت (گلو و حنجره) می‌شود.
دلیل تغییر صدا در رفلاکس
همانگونه که گفتیم در رفلاکس حنجره‌ای-حلقی، ترشحات معده به تارهای صوتی و حنجره صدمه وارد کرده و حنجره را ملتهب می‌کنند. به التهاب حنجره، لارنژیت گفته می‌شود و در این مورد، نام لارنژیتِ رفلاکس به آن اطلاق می‌گردد.
علائم رفلاکس حنجره‌ای-حلقی
علائم رفلاکس حنجره‌ای-حلقی بیشتر به شکل زیر است:
- صاف کردن سینه (مانند سرفه‌های کوتاه) به صورت مکرر
- احساس یک توده در گلو
- خشن شدن صدا (تغییر صدا)
- سرفه
- سوزش گلو
- ترشحات تنفسی بیشتر
- احساس مزه تلخ یا ترش در دهان
- تشدید علائم صوتی با خوردن غذاهای پُر ادویه
توجه کنیم که علائم ناشی از رفلاکس حنجره‌ای-حلقی بسیار مانند سایر بیماری‌های حلق و حنجره است. توصیه می‌شود برای اطمینان از علت این مشکل، با یک پزشک گوش و حلق و بینی همزمان با دکتر متخصص داخلی یا دکتر عمومی مشورت کنیم.
به چه دلیل سوزش معده در رفلاکس حنجره‌ای-حلقی کمتر است؟
افراد مبتلا به رفلاکس حنجره‌ای-حلقی کمتر ممکن است از سوزش معده شکایت کنند. سوزش سردل به علت برگشت محتویات معده به مری و ایجاد التهاب در دیواره مری بروز می‌یابد. این بیماری، رفلاکس کلاسیک یا رفلاکس معده-مری نامیده شده است.
با وجود اینکه می‌دانیم محتویات معده برای رسیدن به حلق از مری عبور می‌کنند، به درستی روشن نیست چرا افراد مبتلا به رفلاکس حنجره‌ای-حلقی کمتر دچار سوزش معده می‌شوند.
تشخیص لارنژیت رفلاکس
اطلاعاتی که خودمان در طول بیماری جمع‌آوری کرده‌ایم و نتایج معاینات و آزمایش‌ها توسط دکتر می‌تواند تشخیص لارنژیت رفلاکس را در ما قطعی کند.
- شرح حال
اگر متوجه شده‌ایم که تغییر صدا در ابتدای بامداد و پس از هر وعده غذایی بدتر می‌شود، احتمال التهاب حنجره و تارهای صوتی به دلیل برگشت محتویات معده تا حلق بیشتر خواهد شد.
- شدت علائم
به طور معمول دکتر درباره شدت علائم از ما می‌پرسد. اگر شدت علائم زیاد باشد، معمولا بیشتر وجود لارنژیت رفلاکس را مطرح می‌کند.
- اندازه‌گیری میزان اسید مری و معده
در صورت تداوم یا شدت علائم لارنژیت رفلاکس، دکتر ممکن است پایش سطح اسید معده و مری روده را درخواست نماید. این کار با کمک یک دستگاه مخصوص سطح اسید حلق را اندازه‌گیری می‌کند.
درمان تغییر صدای ناشی از رفلاکس
برای مداوای موفق لارنژیت رفلاکس انجام کارهای زیر ضروری است:
- داروهای تجویزشده توسط دکتر را به میزان توصیه‌شده مصرف نماییم.
- دوره درمان را تا انتها ادامه دهیم. اگر در طول درمان به مشکلی برخورد کردیم دوباره با دکتر معالج مشورت کنیم تا مشکل حل شود.
- داروها را به صورت منظم و در وقت مقرر صرف کنیم.
- دکتر معالج برای کاهش بازگشت اسید معده به حلق توصیه‌هایی می‌کند که باید آنها را جدی بگیریم.
- به طور منظم و در زمان‌های مقرر برای پیگیری نتایج درمان به پزشک معالج مراجعه کنیم.
تشخیص بیماری رفلاکس معده
همان‌طور که اشاره کردیم، علائم بالا، مخصوصاً سوزش سر دل، نشانه‌های خوبی برای تشخیص رفلاکس معده هستند. اگر پزشک معالج به رفلاکس معده مشکوک شود، پیش از تشخیص و تأیید از بیمار می‌خواهد تا بعضی معاینات و آزمایش‌های مرتبط را انجام دهد.
دکتر معالج ممکن است از یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر جهت تشخیص رفلاکس معده استفاده کند:
- بلع محلول حاوی ماده باریوم: در حالت عادی تصویربرداری از دستگاه گوارش امکان‌پذیر نیست. نوشیدن محلولی حاوی ماده باریوم این امکان را فراهم می‌کند که بتوانیم از دستگاه گوارش عکس‌برداری کنیم. از این روش برای تشخیص رفلاکس معده استفاده می‌شود.
- آندوسکوپی: یک لوله انعطاف‌پذیر به همراه یک دوربین کوچک جهت بررسی و نمونه‌برداری (در صورت نیاز) به درون مری فرستاده می‌شود.
- نظارت بر pH مری: یک قطعه pHسنج درون مری کار گذاشته می‌شود تا ورود اسید معده به مری را بررسی کند.
- فشارسنجی مری: یک لوله انعطاف‌پذیر به درون مری فرستاده می‌شود تا قدرت عضله‌های موجود در مری را اندازه‌گیری کند.
برای مداوا رفلاکس معده باید چه کار کرد؟
یکی از موثرترین روش‌های جلوگیری و درمان رفلاکس معده، تغییر روش زندگی و اصلاح رژیم غذایی است. برخی از نکاتی که باید در درمان رفلاکس معده به خاطر داشته باشید، عبارتند از:
- سیگار را ترک کنید.
- وعده‌های غذایی خود را کوچک کنید.
- پس از خوردن غذا بلافاصله دراز نکشید.
- پس از خوردن غذا آدامس بجوید.
- از خوردن و نوشیدن خوراکی‌هایی که علائم رفلاکس معده را تشدید می‌کنند، بپرهیزید.
- لباس و کمربند تنگ نپوشید.
- اگر اضافه وزن دارید، بهتر است به فکر کاهش آن باشید.
در‌‌صورتی که رعایت موارد فوق کارساز نبود، ممکن است پزشک معالج جهت درمان رفلاکس معده دارو تجویز کند.
مداوا خانگی کاهش رفلاکس اسید معده و تغییر صدای ناشی از رفلاکس
گاهی به دنبال یک سرماخوردگی، چند روزی صدایمان خش‌دار می‌شود یا گلو درد داریم. اما اگر این علائم را بدون سرماخوردگی و برای چندین روز تجربه کردیم، شاید مشکل مربوط به دریچه بالای معده ماست و به عبارت دیگر به رفلاکس معده مبتلا هستیم. دریچه بالای معده، عبور غذا از مری به معده را کنترل می‌کند و اگر به‌خوبی بسته نشود، باعث بازگشت اسید معده و محتویات معده به مری و گاهی حتی تا دهان می‌گردد. به این حرکت رو به عقب اسید معده (خلاف جهت طبیعی حرکت محتویات معده)، بازگشت اسید معده یا رفلاکس معده گفته می‌شود.
سوزش سردل یا بالای شکم (یا به اصطلاح درد معده) از شایع‌ترین علائم رفلاکس معده است.
اگر هر کدام از شرایط زیر در معده و مری پیش بیایند، ممکن است باعث ایجاد یا بدتر شدن رفلاکس معده شوند:
- پاکسازی ضعیف و غیرموثر غذا و اسید معده از سطح مری
- تولید اسید زیاد در معده
- تاخیر در تخلیه محتویات معده
ما با ایجاد تغییراتی در روال زندگی یا به عبارت دیگر با برخی روش‌های مداوا خانگی رفلاکس معده، در کنار داروهایی که دکتر متخصص داخلی گوارش برای ما تجویز می‌کند، می‌توانیم به بهبود رفلاکس معده و کاهش علائم خود کمک کنیم.
منبع : عبیدی
