مدیتیشن تمرینات ذهنی تمرکزی و معنوی است که قدمتی بیش از هزار سال دارد. تمرینات معنوی مدیتیشن امروزه بیش از هر زمان دیگر در تمام دنیا شناخته شده و برای فواید بسیاری که برای سلامت مغز و تندرستی دارد انجام می‌شود. مدیتیشن چیست و چگونه آن را انجام دهیم؟ با کامل‌ترین آموزش مدیتیشن و شناخت انواع آن با ما همراه باشید.
مدیتیشن چیست؟
مدیتیشن یعنی تمرین تمرکز و پاکسازی ذهنی با به کار گیری تکنیک‌هایی مشخص و منحصر بفرد چه از لحاظ ذهنی و چه جسمی. شما با مدیتیشن می‌توانید امواج مغز خود را روی سطح خاصی تنظیم کنید تا برای هر گونه درمان چه روحی و چه جسمی آماده شوید. با مدیتیشن می‌توانید زخم‌های خود را ترمیم کنید، چه جسمی و چه روحی. می‌توانید باورهای کهنه را دور بریزید و از همه مهم‌تر، رازی که به نام قانون جذب مشهور است را با اراده‌ی خود به کار گیرید.
مدیتیشن مهم‌ترین فعالیت روی زمین است. با مدیتیشن می‌توانید استرس و نگرانی را خاموش کنید و شرایط یا اتفاقات مثبت به زندگی خود جذب کنید. با مدیتیشن می‌توانید ترک سیگار، مواد مخدر، یا هرگونه عادت بد دیگر داشته باشید.
تمرینات مدیتیشن که بیش از هزار سال قدمت دارد، سبک‌های مختلفی دارد که در کل جهان مرسوم است. امروزه تحقیقات علمی بسیاری روی این تمرینات صورت گرفته و با بازخوردها و یافته‌های عجیب علمی، این پدیده بیش از قبل شهرت پیدا کرده. فناوری پیشرفته نقش مهمی در دیده شدن و شناخته شدن مدیتیشن در کل جهان داشته.
هرچند که از نظر عموم، فرد در حال مراقبه کار خاصی به جز نشستن، تکرار صداهایی خیلی کوتاه و تنفس نیست، اما نباید به موضوع مدیتیشن سطحی نگاه کرد، چرا که امواج مغزی در وضعیت مراقبه فعالیت بسیار زیاد نادیدنی دارند. امروز با تکنیک‌های تصویربرداری پیشرفته و تشخیصی مثل MRI، نوار مغز و EEG، تاثیرات عجیب مدیتیشن بر روی مغز و روان کاملا شناخته و ثابت شده است.
معرفی انواع مدیتیشن
مدیتیشن در جهان شکل‌های گوناگونی دارد و در این‌جا برای جلوگیری از درک اشتباه، به معرفی انواع مدیتیشن می‌پردازیم.
مدیتیشن ذهن آگاهی یا ذهن محور
مراقبه ذهن آگاهی یا ذهن محور از آموزه‌های بودایی سرچشمه گرفته است و کامل‌ترین و محبوب‌ترین مدل مراقبه است. در مراقبه ذهن آگاهی باید ناظر افکار شد و بدون قضاوت شاهد رفت و آمد آن‌ها بود. در این شکل مراقبه شما تنها می‌بایست خاموش و ساکت نشسته و افکار را از دور تماشا کنید و با آن‌ها درگیر نشوید.
مدیتیشن متمرکز
مدیتیشن متمرکز به افراد تازه کار توصیه می‌شود. چرا که رسیدن به ذهن آگاهی در ابتدای کار امری ساده نیست. ذهن آگاهی یعنی خالی کردن ذهن و این کار برای یک تازه کار ساده نیست. در عوض بهتر است در ابتدای امر با شیوه‌ی تمرکز پیش روید. می‌توانید با تمرکز بر عوامل خارجی مثل:
- خیره شدن به شعله یک شمع،
- گوش دادن به یک مدیتیشن صوتی،
- نگاه کردن به ماه،
- یا شمردن نفس‌ها شروع کنید.
این شیوه با تمرکز بر یکی از حواس پنجگانه است. می‌توانید روی نفس خود تمرکز کنید. می‌توانید روی یک عامل خارجی مثل صدای ام تمرکز کنید. در هر صورت، تمرکز روی یک چیز شیوه‌ی ساده‌تری برای رهایی از فکر و پاکسازی ذهن است.
مدیتیشن معنوی
از آن‌جا که مراقبه ریشه در فلسفه‌های کهن و مذاهب گوناگون دارد گاهی به اشتباه فعالیتی مذهبی قلمداد می‌شود، در صورتی که نیازی به مذهب برای انجام آن نیست. دعا و نماز نیز یک مراقبه معنوی است. بر اساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۷ صورت گرفته، مراقبه معنوی برای درکی عمیق از معنا و ارتباط با قدرت برتر جهان انجام می‌شود. مراقبه معنوی در کلیه ادیان و سنت‌های معنوی کاربرد دارد.
- دعای متفکرانه مسیحی
- رسوم کابالیستی یهودیان
- و ذکر صوفیان
همگی شکل‌هایی از مراقبه معنوی هستند.
مدیتیشن معنوی را می‌توان بی‌نیاز از هیچ عامل خارجی در خانه انجام داد و با رشد معنوی و ارتباطی عمیق با خدا یا نیروی متعالی بالاتر، به اهداف بزرگی همچون یک زندگی متعالی دست یافت.
مدیتیشن حرکتی یا بدن محور
مدیتیشن حرکتی یا بدن محور، شکلی از مراقبه است که بیشترین بی‌توجهی را در عین قابلیت‌های بالا دریافت کرده.
هنگام حرکت بدن شما می‌تواند به هماهنگی با حرکت جهان هستی برسد و با ارتباط عمیق در این لحظه با بدن خود می‌توانید به لحظه حال و اکنون دست یابید. لحظه اکنون نیروی بی‌کران دارد و هدف والای مدیتیشن است.
مدیتیشن حرکتی شامل:
- مدیتیشن پیاده‌روی
- باغبانی
- تایچی
- یوگا
- چی گونگ و خیلی دیگر از اشکال حرکتی آرام می‌باشد.
مدیتیشن مانترا
این مدیتیشن که نوعی مدیتیشن متمرکز محسوب می‌شود، در آموزه‌های زیادی از سنت‌های هندو و بودایی دیده می‌شود. در این مدیتیشن برای پاکسازی ذهن از یک صدای تکرار شونده استفاده می‌کنند. بیشترین صدای مانترایی که در این مدیتیشن به کار می‌رود ام یا Om است.
بلندی صدای مانترا هیچ اهمیتی ندارد، تنها مسئله تمرکز بر آن است. پس از تکرار مانترا، هماهنگی شما بیشتر از قبل با جهان هستی خواهد بود و ذهن آگاه‌تر و هشیارتری خواهید داشت. با مانتراها به سطوح عمیق‌تری از آگاهی دست می‌یابید.
مراقبه مانترا یکی از راحت‌ترین مراقبه‌های متمرکز است. چرا که تمرکز روی یک صدا از شمردن نفس‌ها یا تماشای یک شمع و آگاه ماندن ساده‌تر است. یک صدا توجه بسیار بیشتری از مغز می‌گیرید و می‌تواند سایر صداهای داخل سر را خاموش کند.
این مدیتیشن برای افرادی که تمرکز کمی دارند و از طرفی از شنیدن صداهای تکراری و یا لرزش حنجره لذت می‌برند بسیار مناسب است.
مراقبه آرامش پیشرونده
این سبک مدیتیشن در اکثر مواقع برای رسیدن به آرامش و مدیریت و کنترل اضطراب و استرس کاربرد دارد و قبل از خواب به کار می‌رود. در مدیتیشن آرامش پیشرونده که مدیتیشن اسکن بدن نیز گفته می‌شود، هدف کاهش تنش است. معمولا در این مدیتیشن موجی ملایم در بدن تصور می‌شود تا به رهایی از تنش‌ها منجر گردد. این مدیتیشن انقباض و شل کردن کلیه عضلات بدن را شامل می‌شود.
مدیتیشن تجسم (تصویرسازی ذهنی)
مدیتیشن تجسم قدرت بالایی دارد اما می‌تواند خطرناک باشد. چرا که مدیتیشن تمرین ذهن آگاهی است و تجسم خیلی ساده می‌تواند انسان را در ورطه رویا غرق کند.
تصویرسازی ذهنی می‌تواند قدرت بالایی در خلق دستاوردهای بزرگ زندگی، چه مالی و چه معنوی داشته باشد. کافی‌ست بتوانید آن فردی که می‌خواهید باشید، یا منزل و ثروتی که می‌خواهید داشته باشید را خیلی واضح تجسم کنید و در طول مدیتیشن تصویر آن را نگه دارید و روی آن متمرکز شوید.
اما این امری ساده نیست. بهتر است برای مدیتیشن تجسم، با راهنماهای صوتی که حرفه‌ای‌ترین آن‌ها در ایران توسط طرح طلایی علی عربی انجام می‌شود پیش روید.
در این نوع مراقبه مهم است که هر پنج حس خود را به بالاترین احساس برسانید و در تجسم خود شریک کنید. این مراقبه می‌تواند شامل تنها یک تصویر از شخصیت بزرگی که می‌خواهید به آن تبدیل شوید و یا موفقیت در اهداف خاصی که در پی آن هستید باشد. از این مدیتیشن می‌توانید برای تقویت حالات و خلق و خو و کاهش تنش و استرس نیز استفاده کنید. کافی‌ست خود را در همان وضعیت مطلوب ببینید و روی آن متمرکز شوید.
مدیتیشن احساس محور
مراقبه احساس محور کلی‌تر است و شامل مدیتیشن تجسم نیز می‌شود. در این مراقبه به جای ذهن و بدن، کل تمرکز بر احساسات درونی و رساندن آن‌ها به احساس مد نظر است. در این مدیتیشن می‌توان بر روی احساس شفقت و مهربانی و پذیرش برای خود و دیگران برای دست یابی به احساسی بی‌نظیر تمرکز داشت. در این مدیتیشن می‌توان چاکراهای مشخص و ذهن را برای دریافت محبت دیگران باز کرد. می‌توان دعا و آرزو داشت و آن را به شکل سیگنال‌های بزرگ به کل جهان مخابره کرد.
این مدیتیشن برای هر فردی که از احساسات منفی و مخرب همچون حسادت و یا خشم رنج می‌برد ضروی است.
مدیتیشن متعالی
مراقبه متعالی یا TM یا Transcendental Meditation والاترین سطح مراقبه است که رسیدن به آن به طور معمول حدود پنج سال تمرین مدیتیشن نیاز دارد. در این مدیتیشن هماهنگی کامل با جهان تجربه می‌شود و این تجربه غیرقابل وصف است.
مدیتیشن متعالی همان مدیتیشنی است که موضوع تحقیقات بزرگ جامعه علمی بوده. مراقبه متعالی یا TM توسط ماهاریشی ماهش یوگی توسعه پیدا کرده و برای رسیدن به آن وجود یک منتور TM تقریبا ضروری‌ست. در این مدیتیشن بدن سرشار از انرژی کیهانی می‌شود، چیزی جز انرژی نمی‌بیند و تجارب فراطبیعی تجربه می‌کند.
مدیتیشن هدایت شده
این مدیتیشن با صدای یک منتور انجام می‌شود و نوعی مراقبه متمرکز به حساب می‌آید. مراقبه هدایت شده می‌تواند هر سبکی از مراقبه باشد و مثل حضور یک استاد در کنار دست است.
مدیتیشن چه مزایایی دارد؟
مزایای مدیتیشن متعالی در کلمات نمی‌گنجد چرا که شامل تجارب فراطبیعی و درمانی حیرت انگیز است. اما حتی در کم‌ترین حالت نیز مزایای بسیاری همچون این موارد دارد:
- افزایش جسم پینه‌ای مغز که وظیفه ارتباط بین دو نیم‌کره
- کاهش اضطراب و افسردگی، نگرانی و دلهره
- تقویت حافظه
- افزایش تمرکز
- خواب بهتر
- فشار خون پایین
- کاهش روند پیری
- افزایش سازگاری
- افزایش آیکیو و توان حل مسئله
- افزایش هوش هیجان و تسلط بر احساسات
- توانایی پذیرش
مدیتیشن را چگونه شروع کنیم؟
مدیتیشن انواع بسیاری دارد و همین موضوع باعث تردید و دشواری در شروع است. انتخاب مدیتیشنی که مختص هدف شما باشد امری سخت به نظر می‌رسد در صورتی که این‌طور نیست. مدیتیشن در واقع فعالیت هیچ کاری نکردن است.
مدیتیشن تمرینی تجربی‌ست و تنها کاری‌ست که با هر چه بیشتر مطالعه‌ی تئوری آن، از تجربه‌اش دورتر می‌شوید. باید خود را رها کنید و بدانید مدیتیشن در واقع هیچ کاری نکردن است. به هیچ چیز فکر نکردن است، حتی اصول مدیتیشن. اصول مدیتیشن به تنهایی می‌توانند تجربه‌ی آن را نابود کنند.
پس باید همین حالا تجربه‌ی آن را شروع کنید به هر شکلی که می‌خواهید و درگیر جزئیات و وسواس آداب و رسوم آن نشوید.
هیچ روش مدیتیشنی بهترین روش نیست. هرچند ممکن است با یک شیوه ارتباط بیشتری برقرار کنید، اما صرفا به این معنا نیست که تنها راه مدیتیشن شما همان است. هر شکلی از مدیتیشن مزایای خود را دارد و می‌بایست خیلی خام و ساده پا به دل هر کدام بگذارید. باید تجربه کنید.
بهترین کار این است که با یک منتور مدیتیشن مشورت کنید و او را الگوی کار خود قرار دهید.
در هر صورت برای شروع تمرینات مدیتیشن این موارد را مد نظر قرار دهید:
چه زمانی در روز احساس راحتی بیشتر دارید؟ به بدن خود گوش کنید و ببینید که چه ساعتی از روز بیشترین انرژی را دارد و در بهترین هماهنگی با جهان است.
آن زمان را برای مدیتیشن در نظر بگیرید و در انجام آن به عنوان بخشی از برنامه روزانه کاملا متعهد شوید. مدیتیشن نیاز به تعهد دارد.
مدیتیشن خود را در محیطی آرام و خلوت انجام دهید و برای این کار محدودیت‌هایی در سبک زندگی خود ایجاد کنید. برای همان یک ساعت خلوت و دور از سایرین می‌بایست قوانین محکمی برای خود وضع کنید.
بنشینید، راه بروید و دراز بکشید، مدیتیشن را در هر وضعیتی و با هر سبکی که بالا معرفی شد بدون دانش و اطلاعات بیشتر تمرین کنید. مدیتیشن تمرین ذهن آگاهی است و رسیدن به مدیتیشن متعالی یا TM نیاز به اطلاعات بیشتر ندارد. اطلاعات بیشتر شما را از آن دور می‌کند.
در نهایت، توصیه‌ی ما در ابتدای کار، حتما استفاده از مدیتیشن هدایت شده توسط یک منتور خوب است.
اثربخشی مدیتیشن به چه شکل است؟
امروزه به لطف پیشرفت تکنولوژی و فناوری، محققان و متخصصان حوزه‌ی سلامت قادر به اندازه‌گیری امواج مغزی و اثربخشی مدیتیشن روی مغز انسان هستند. برای درک این موارد لازم است کمی از سیستم مغز و ذهن بدانید. میلیاردها سلول عصبی در مغز در حال انتقال اطلاعات به شکل‌های الکتریکی و شیمیایی هستند. هر سلول به سلول‌های عصبی دیگر متصل است و همگی با هم شبکه‌های عصبی بین بخش‌های مختلف مغز را می‌سازند. این شبکه‌ها که هر یک بخشی از مغز هستند، وظیفه و ویژگی خاصی دارند.
طبق آخرین تحقیقات صورت گرفته روی مغز، شبکه‌های عصبی و ساختار مغز افرادی که مدیتیشن انجام می‌دهند متفاوت است. بافت مغز آن‌ها متراکم‌تر و بزرگ‌تر از حد معمول است و این نشان دهنده‌ی پیوند‌های بیشتر و قوی‌تر سلول‌های عصبی در آن مناطق است.
قسمت‌هایی که تحت تاثیر بیشتر مدیتیشن هستند اغلب بخش‌های کنترل کننده‌ی تفکر، تمرکز و پردازش عواطف و احساسات (حس‌های پنج گانه) می‌باشند. و این یعنی مغز افرادی که مدیتیشن منظم در برنامه‌ی روزانه دارند شکل متفاوتی دارد و سالم‌تر از افراد عادی عمل می‌کند.
احتمال بیماری‌های مربوط به مغز در سنین بالا در این افراد به شدت پایین‌تر است. آن‌ها توانایی بسیار بیشتری در مقابله با احساسات منفی همچون ترس، اضطراب، عصبانیت، و افسردگی دارند. بیش از ۸۰ درصد مراجعات مردم به پزشک مربوط به اضطراب و افسردگی‌ست. و بنابراین این افراد طول عمری بالاتر و بدنی سالم‌تر نیز دارند.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ مشخص کرد که مدیتیشن ممکن است یک رویکرد جایگزین امیدوارانه برای کاهش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک باشد.
از کجا شروع کنیم؟
علی عربی حرفه‌ای ترین آموزش مدیتیشن و مدیتیشن های صوتی تخصصی را در مجموعه‌ای اختصاصی به نام سلطه با ذهن ارائه می‌دهد. از آن‌جا که فعالیت علی عربی بین المللی هست، این مجموعه در واقع نسخه فارسی این مراقبه‌هاست که با همراهی سابلیمینال‌ها، فرکانس‌های اختصاصی، جملات تاکیدی، هیپنوتیزم و راهنمای تصویرسازی ذهنی (تجسم خلاق) به صورت کاملا رایگان (در نسخه‌های کوتاه) ارائه می‌شوند.
این مقاله توضیح مختصری بود. در سایت طرح طلایی علی عربی aliarabi.co کامل ترین آموزش مدیتیشن را دنبال کنید.
